logo

De Vonder Homepagina


Selecteer een deel waar je informatie over wil weten


Ommelse Bos

In een artikel van SAS Peelland over het dal van de Astense Aa, lezen we het volgende over de oorsprong van Ommelse Bos:

Ommelse Bos ligt op de zuidelijke flank van de Astense Aa tussen Oostappen en de Berken. De vroegste vermeldingen betreffen:

1393-1396 De hoeve Ten Bossche
1394 en 1433 Het goed ende hoeve geheten 't Ghenen Bosch
1436-1437 Twee hoeven in Ghenen Bosch

De oude naam "Ten Bossche" en "Ghenen Bosch" is later overgegaan in Ommelse Bos. Het gehucht is ontstaan uit een enkele hoeve, een zogenaamde einzelhof, op de zuidelijke flank van de Astense Aa, die in de loop der tijden steeds verder is opgesplitst.

Ook in archiefstukken uit de 17e eeuw wordt melding gemaakt van "aan gene Bosch" of "aan den Bosch" en de ligging in de nabijheid van Ommel:

Asten Rechterlijk Archief 67 folio 9 verso; 12-03-1609:
Laureyns Willem Thijssen getrouwd met Anna en Bruysten en Peterken, kinderen Mathijs Coolen geassisteerd met Herman Joostens Verlynden en Gevard Bruysten Coolen hun geboren momboirs verkopen aan Mathijs Aert Schepers land gelegen aan gene Bosch geheyten den Priesterbosch, ene zijde Jan Jan Everts, andere zijde Aert Aert Berckers, ene einde de straat; land den Horrick, ene zijde Ceel Peter Jacobs, andere zijde erfgenamen Aert Philipsen, ene einde die Laerstraet. Belast met 4 vat rogge per jaar aan de Heilige Geest van Doernen; 5 gulden per jaar aan Peter Loyen te Helmont.

Asten Rechterlijk Archief 69 folio 4; 28-01-1619:
Aert Janssen de Becker te Yerssel verkoopt aan Dierck en Michiel Franssen, gebroeders, met Dierck Merttens, hun zwager, zijn gedeelte in de goederen hem door zijn vader nagelaten. De goederen zijn gelegen aen den Bosch onder Ommel.

Asten Rechterlijk Archief 69 folio 16; 13-03-1619:
Jan Geerts getrouwd met Jenneken, weduwe Frans Diercxen van de Cruyce. Zij verkopen aan Dierck en Michiel, kinderen van Frans Diercx en Jenneke, mede tot profijt van de andere kinderen uit de voorschreven bedde het deel in de goederen waarin Frans Diercx deelhebber was te weten een heerdstadt met huis, grond, hof en land aen den Bosch.

De stamvader van de familie van Bussel1, de meest voorkomende naam in Asten, heeft waarschijnlijk op de Ommelse Bos gewoond:

Kort na aankoop van de hoeve Bussel verkoopt Daniel Willemszoon van den Eynde goederen te Ommel, waaruit blijkt dat hij daar voordien woonachtig was. Hieruit volgt dan weer dat de geslachtsnaam "van den Eynde" niet, zoals eerder verondersteld, afkomstig was van de "ijnden" aan de weg van Asten naar Lierop, maar vermoedelijk afgeleid is van de "hoiger eijnde gaande van Bosse tot Omel".

Wie er precies woonden op de Ommelsche Bosch in de 18e eeuw is op te maken uit een lijst van misoogsten rond 1738:

Asten Rechterlijk Archief 118 folio 170, 29-12-1739:
Specifique lijste ofte memorie geformeert door schepenen en secretaris van Asten volgens het opgeven van de ingesetenen van Asten van soodanige als de ingesetenen van Asten geleeden hebben vant verhagelen van koorn op de 13e july en afwayen van de boekweyt op den 15e augustus 1737 wanneer het koorn en boekweyt rijp was. Alsmede van de menigvuldige swaare regen die gevallen is in de voorschreve jaare 1737, 1738 en 1739 waardoor de weylanden geheel onder water gestaan hebben en het gras en hoy daardoor veel bedorven en verdronken is geworden door hetwelke veel runtvee en schapen bedorven en gestorven sijn, alsoo deselve op leege en natte weyen haar voedsel hebben moeten haalen, welk verdronken gras en hoy dat bedorven was in de wintertijden hebben moeten eeten. Mitsgaaders vant bevriezen van de boekweyt in desen jaaren 1739, tusschen de 15e en 16e juny allent welke schaade de navolgende ingeseetenen hebben opgegeven en getaxeert onder presentie vant selve ten allen tijde des gerequireert werdende met solemneele eede sullen bevestigen soo gelijk bij of agter ider sijn naam is uytgetrocken en hierna is volgende op de Ommelschen Bosch:

Naam bewoner Huis Omschrijving Bedrag
Peter Peter Slaats 1 ƒ 20,-
kinderen Peter Martens 2 onbewoond
Peter Roymans 3 ƒ 40,-
weduwe van den Broek 4 ƒ 10,-
Jan Teunis van der Linden 5 ƒ 45,-
Joost Antonis 6 ƒ 13,-
Jan Meussen 7 ƒ 15,-
Francis Zegers 8 ƒ 21,50
Hendrik Zegers 9 ƒ 36,-

Aldus dese lijste gemaakt en geformeert in voege als vooren volgens het opgeven der ingesetenen onder presentie van eede dat deselve de ongelucken en schaaden gehadt hebben, soo en gelijk agter ider sijnen naam staat aangeteekent en tot een som is getaxeert na ider sijn beste kennis. Wijders verklaaren wij ondergeteekende schepenen van Asten, op den eed ten aanvank van onser bediening gedaan dat de ingesetenen alhier wegens het verhagelen van koorn, afwayen en bevriesen van de boekweyt, sterven van een menigte beesten en schapen, verdrinken van hoy, gras, koorn en andere vrugten als int hooft deeser lijst, seer veelen groote schaade geleeden hebben en vooral in dese jaare, alsoo den ingesetenen alhier den grooten reegen die er is gevallen als anders op sijn best maar eene halve oogst gehadt hebben waardoor deselve buyten staat geraakt sijn om haar verschulde 's lants- en dorpslasten te konnen opbrengen en betaalen waardoor de ingesetenen dagelijks veele schaade en executiecosten moeten ondergaan. In teeken der waarheyt hebben wij deese ten prothocolle onderteekent binnen Asten, desen 28 december 1739.

Alle genoemde namen vinden we terug in deze bewoningshistorie, waarvan hier een samenvatting:
Peter Peter Slaats pachtte een oude boerderij uit begin 17e eeuw die in eigendom was van Florens van Cotshausen en eerder van Berckers en Verryt. De familie van Cotshausen blijft de woning tot 1788 bezitten en door verkoop komt de woning in steeds andere handen.

Peter Roymans pachtte een boerderij die al sinds eind 17e eeuw in handen was van de familie Verberne. In 1770 werd de boerderij verkocht aan de familie van der Laak, wiens nazaten er ruim 100 jaar hebben gewoond. Daarna is het huis verkocht aan de familie Loomans die er tot ver in de 20e eeuw heeft gewoond en gewerkt.

De weduwe van den Broek bewoond een 17e eeuws huis dat eerder in eigendom van de familie Verdeuseldonk was. Door vererving is het overgegaan naar de familie Neervens en in 1792 verkocht aan de familie Berkers. Het huis is in de archieven van de tweede helft van de 19e eeuw niet meer terug te vinden.

Jan Teunis van der Linden bewoont sinds 1697 een huis dat vanaf begin 17e eeuw heeft toebehoord aan Dirk Verheyden. In 1791 brandt het huis af en wordt opnieuw opgebouwd door Peter Rooijakkers. Zijn nazaten, die door vererving langs vrouwelijke lijn van naam veranderden, woonden tot het begin van de 20e eeuw in het huis.

Joost Anthonis is pachter van een huis van Jan Goort Loomans, dat volgens de archieven sinds begin 18e eeuw in zijn bezit is. Middels vererving is dit in 1765 overgegaan naar de familie Sauve en rond 1800 is het huis gekocht door de familie van der Laak. Diens nazaten met door vererving langs vrouwelijke lijn de naam van den Eijnden hebben er tot in de 20e eeuw gewoond.

Het huis in 1714 aangekocht door Jan Meussen dateert van begin 17e eeuw en was voordien eigendoom van de familie Stouten. Na het overlijden van de weduwe van Jan Meussen is het huis in 1755 door het gemeentebestuur van Asten opgekocht en daarna in verschillende handen geweest.

Francis Zeegers pachtte een boerderij van de weduwe van den Broek, die dus nog een ander 17e eeuws bezat huis dat eerder in eigendom van de familie Verdeuseldonk was. Na haar overlijden rond 1765 was het huis in eigendom van verscheidene personen.

Hendrik Zeegers pachtte een boerderij de oudste boerderij van de Ommelsche Bosch van het einde van de 16e eeuw en sinds 1727 in handen van de familie van de Loverbosch. In 1770 werd de boerderij verkocht aan de familie van der Laak, wiens nazaten er ruim 100 jaar hebben gewoond. Daarna is het huis verkocht en kende nadien verschillende bewoners.

Op de onderstaande kaarten, kadasterkaart uit 1832, topografische kaart uit 1920 en de googlemaps kaart uit 2015, is te zien dat er toch het een en ander veranderd is:

01 02 03

Een van de belangrijkste wijzigingen betreft het wegenpatroon; liep de weg in 1832 nog via Belgeren, zoals ook de Nederlandse Staatscourant van 16-02-1831 bericht, in 1920 is er sprake van een meer naar het oosten gelegen weg. Eind 20e eeuw is de weg buiten de Ommelse Bos en Ommel aangelegd.

04

De meeste huizen zijn nog te herkennen op de kaarten, maar vanaf het midden van de 20e eeuw zijn er toch de nodige veranderingen.

De huizen die er nu staan dateren allen van de 20e of 21e eeuw, zodat er niet gesproken kan worden van monumentale panden.

Referenties
  1. ^Genealogie van Bussel door Piet Aarts, ISBN 9081257250

De meest gebruikte referenties staan in de introductie vermeld
Gecontroleerd door Helmi Loomans

Laatst bijgewerkt op 3 februari 2018, 19:45:56

Heemhuis, Molenstraat 10, 5711 EW, Someren
Open voor bezoekers op dinsdagochtend van 9 tot 12 uur en op donderdagavond van 19 tot 21 uur (0493) 472 423 hkkdevonder@xs4all.nl


Archeologiehuis, Molenstraat 14, 5711 EW Someren
Open na afspraak, bel hiervoor Jacques van Ooijen op 06-36 14 12 02 of mail gewoonjacques@gmail.com


Deze website maakt geen gebruik van cookies

ADM

XSSMMDLGXL

Printen