De pagina's Asten/Prins Bernhardstraat, Asten/Prins Bernhardstraat/Voormalig huis G442 worden nu weergegeven
Asten toevoegen aan selectie

Bewoningsgeschiedenis

Dit is een deel van de bewoningsgeschiedenis gemaakt op 29-03-2024 12:03:53
Voor de voor het laatst bijgewerkte versie surf je naar https://www.heemkundekringdevonder.nl/bewoningsgeschiedenis

Prins Bernhardstraat

De Prins Bernhardstraat is genoemd naar de echtgenoot van koningin Juliana die van 1948-1980 koningin van Nederland was. Bernhard Leopold Frederik Everhard Julius Coert Karel Godfried Pieter van Lippe Biesterfeld is geboren te Jena (D) op 29-06-1911 als zoon van Bernhard zur Lippe en Armgard von Cramm. Hij is op 07-01-1937 te 's-Gravenhage getrouwd met Juliana Louise Emma Marie Wilhelmina van Oranje Nassau, geboren op 30-04-1909 te 's-Gravenhage als dochter van koningin Wilhelmina Helena Pauline Maria van Oranje Nassau en prins Hendrik Wladimir Albrecht Ernst van Mecklenburg-Schwerin.

Prins Bernhard was niet geheel van onbesproken gedrag en kende vele uitspattingen in financiële zin en in de relationele sfeer. Prins Bernhard is op 01-12-2004 te Utrecht overleden.

01

De Prins Bernhardstraat is altijd een van de belangrijkste verbindingswegen van Asten geweest en verbond Asten met Ommel, Vlierden en Deurne. Van oorsprong komen we naam Ommelscheweg tegen en voor 1929 kende de huidige Prins Bernhardstraat de naam Tramstraat, genoemd naar de tramlijn die vanaf 1906 Asten met Ommel en Helmond verbond.

In de krant de Zuid-Willemsvaart van 05-07-1929 worden de definitieve namen toegekend aan de straten van Asten en de Stationstraat begint op de Markt en loopt tot het huis van Johannes Verleijsdonk, waar de Ommelscheweg begint. Die situatie is nog ongewijzigd. Na de opheffing van de tramlijn Asten-Helmond is de naam rond 1938 gewijzigd in Prins Bernhardstraat.

02

Toch werd er in de Tweede Wereldoorlog nog tijdelijk teruggegrepen op oude straatnamen, zoals blijkt uit de artikelen in de krant de Zuid-Willemsvaart van 20-11-1941 en het Peelbelang van 25-11-1944:

Van oudsher waren er verschillende herbergen in de Prins Bernhardstraat, echter daarnaast beoefende men het boerenbedrijf om in het onderhoud te voorzien. Dit kunnen we opmaken uit de lijst met getroffenen door natuurgeweld rond 1740 in het Dorp, waarbij een selectie is gemaakt van de bewoners van de huidige Prins Bernhardstraat:

Asten Rechterlijk Archief 118 folio 170; 29-12-1739:
Specifique lijste ofte memorie geformeert door schepenen en secretaris van Asten volgens het opgeven van de ingesetenen van Asten van soodanige als de ingesetenen van Asten geleeden hebben vant verhagelen van koorn op de 13e july en afwayen van de boekweyt op den 15e augustus 1737 wanneer het koorn en boekweyt rijp was. Alsmede van de menigvuldige swaare regen die gevallen is in de voorschrevene jaare 1737, 1738 en 1739 waardoor de weylanden geheel onder water gestaan hebben en het gras en hoy daardoor veel bedorven en verdronken is geworden door hetwelke veel runtvee en schapen bedorven en gestorven sijn, alsoo deselve op leege en natte weyen haar voedsel hebben moeten haalen, welk verdronken gras en hoy dat bedorven was in de wintertijden hebben moeten eeten. Mitsgaaders vant bevriezen van de boekweyt in desen jaaren 1739, tusschen de 15e en 16e juny allent welke schaade de navolgende ingeseetenen hebben opgegeven en getaxeert onder presentie vant selve ten allen tijde, des gerequireert werdende, met solemneele eede sullen bevestigen soo en gelijk bij of agter ider sijn naam is uytgetrocken en hierna is volgende in het Dorp:

Naam Huis Omschrijving Vergoeding
Jan Verhoysen 61 ƒ 80,-
weduwe Frans Doensen 63 ƒ 34,-
Philips Goossens 65 ƒ 30,-
Goort Buckums 66 ƒ 40,-
Bernardus Brunas 67 ƒ 18,-
Dielis van den Berge 69 ƒ 21,-
Reynder Peters 71 ƒ 52,-
Michiel van de Cruys 73 ƒ 12,-

Aldus dese lijste gemaakt en geformeert in voege als vooren volgens het opgeven der ingesetenen onder presentie van eede dat deselve de ongelucken en schaaden gehadt hebben, soo en gelijk agter ider sijnen naam staat aangeteekent en tot een som is getaxeert na ider sijn beste kennis. Wijders verklaaren wij ondergeteekende schepenen van Asten, op den eed ten aanvank van onser bediening gedaan dat de ingesetenen alhier wegens het verhagelen van koorn, afwayen en bevriesen van de boekweyt, sterven van een menigte beesten en schapen, verdrinken van hoy, gras, koorn en andere vrugten als int hooft deeser lijst, seer veelen groote schaade geleeden hebben en vooral in dese jaare, alsoo den ingesetenen alhier den grooten reegen die er is gevallen als anders op sijn best maar eene halve oogst gehadt hebben waardoor deselve buyten staat geraakt sijn om haar verschulde 's lants- en dorpslasten te konnen opbrengen en betaalen waardoor de ingesetenen dagelijks veele schaade en executiecosten moeten ondergaan. In teeken der waarheyt hebben wij deese ten prothocolle onderteekent binnen Asten, desen 28 december 1739.

Op basis van deze gegevens kunnen we stellen dat er in de negen huizen die er destijds stonden en dat in zeven van die huizen de akkerbouw of landbouw een belangrijke inkomstenbron was. Van de overige twee huizen was er een onbewoond en het andere in bewoning bij twee weduwen. In die tijd had Jan Verhoijsen al een bierbrouwerij in de straat en de familie van der Linden bezat een herberg tegenover de schuurkerk.

De bedrijvigheid nam flink toe met de komst van een katoenfabriek van David Horn afkomstig uit Duitsland aan het begin van de 19e eeuw. In 1850 kwam er een Beierse bierbrouwerij, waar de eveneens Duitse doctor Bernardus Martzeller het pas uitgevonden pils bereidde. Later werd de brouwerij overgenomen door de familie Sengers en tot ongeveer 1900 is er bier gebrouwen. Gaandeweg werden ook de beroepen specifieker en ontstonden er smederijen, bakkerijen, slagers, klompenmakerijen, schoenmakerijen en kleermakerijen in de Prins Bernhardstraat.

Een belangrijke stimulans was de komst van de tram in 1906 en men moet zich voorstellen dat Asten tot die tijd eigenlijk zowat ophield bij de huidige Logtenstraat. Voor het tramstation, de tramremise en de tramlijn moesten slechts enkele armzalige huisjes het veld ruimen. Niet veel later werden er in de nabije omgeving een ijzerfabriek, een timmerfabriek die ook broedmachines maakt en het pakhuis van de boerenbond gevestigd. In plaats van boer werd arbeider het meest voorkomende beroep.

De familie Leenen had in de oude katoenfabriek nog een tijdlang hun sigarenproductie, maar later werd het een groentendrogerij annex kolenhandel en koloniale winkel. De familie Berkers bezat de oude brouwerij van Verhoijsen en begon daar een drukkerij, waarvan de oude ansichtkaarten nog steeds een gewild artikel zijn. Tegenover de huidige Lindestraat had de familie Eijsbouts de oude herberg van de familie van der Linden overgenomen.

Hieronder een foto gemaakt rond 1905 vanaf de Markt in de richting van de huidige Prins Bernhardstraat. Links zien we van voor naar achter het woonhuis van notaris Hockers aan de Markt en het huis van de weduwe van brouwer Berkers. Rechts zien we van voor naar achter de bakkerij van Josephus (Sjef) van Bussel, de schoenmakerij van Ludovicus (Louis) Hoefnagels, de koperslagerij van Johannes Hubertus van Bussel, daarna wat huurhuisjes met wisselende bewoners en dan het hoge huis van de familie Leenen. Op de achtergrond is achter de boom nog het huis te zien van de familie Eijsbouts.

03

Wat is daar nu nog van terug te zien in de Prins Bernhardstraat? Als we eerlijk zijn is er vooral in de laatste jaren veel verdwenen en opgeofferd aan de vooruitgang. De tramlijn verdween al in 1936 en werd vervangen door vervoer met bus en vrachtwagen. Ook de ijzerfabriek, timmerfabriek en de Boerenbond zijn in de 20e eeuw verdwenen. Toch zijn er nog genoeg sporen te vinden van het oude Asten en aan de hand van vergelijking van kaarten wordt in beeld gebracht uit welke tijdsperiode de huidige huizen in de Prins Bernhardstraat stammen.

Hieronder is de kadasterkaart van 1832 samen met de hieruit gehaalde kaart van Theo Meulendijks te zien waarin met zwart de huisnummers voor 1800 vergeleken en aangevuld zijn met de kadasternummers van 1832 in blauw:

04 05

De gekleurde huizen betreffen huizen van voor 1800. Waren er rond 1750 nog negen huizen, aan het eind van de 18e eeuw was dat aantal al gegroeid tot 13 huizen en in 1832 stijgt het explosief tot meer dan 20 huizen. De witte huizen zijn de nieuwe huizen en omdat huizen minder voor landbouw werden gebruikt, zijn er ook huizen opgedeeld.

Hieronder een samengestelde foto van de Prins Bernhardstraat van rond 1935:

06

Hieronder een foto op ongeveer dezelfde plek gemaakt bij de bevrijding in 19441:

En hieronder een foto gemaakt vanaf ongeveer dezelfde locatie rond 1960:

06a

Vanaf 1859 werden elke 10 jaar bevolkingsregisters bijgehouden en kreeg elk huis en het gezin dat er in woonde een adres, dat echter elke 10 jaar veranderde. Zoals eerder gemeld werd in 1929 de straatnaam Stationstraat ingevoerd met vaste adressen en in 1938 werd met het opheffen van het tramstation de straatnaam Prins Bernhardstraat. Met die huisnummers van 1938 is het nog één stap naar de huidige situatie en dat is de hernummering en die vond rond 1949 plaats. Elk adres aan de Prins Bernhardstraat met bebouwing uit de 18e eeuw of ouder kent dus zes nummergevingen:

  • huisnummer uit de tijd van het huizenquohier van 1736-1803
  • kadasternummer uit 1832 en een mogelijk vervolg daarop uit de kadastrale legger
  • huizingnummers uit het bevolkingsregister die elke 10 jaar wijzigden
  • adres bij de vaststelling van de nieuwe straatnamen in 1929
  • adres bij wijziging straatnaam
  • rond 1949 aangepast adres, dat veelal overeenkomt met het huidige adres

Op de onderstaande kaart uit 2017 met links het deel van de Prins Bernhardstraat tot ongeveer nummer 40 en rechts vanaf ongeveer nummer 40, geeft de huidige situatie weer. De huizen gebouwd tussen 1750 en 1800 zijn paars omcirkeld, tussen 1800 en 1850 zijn blauw omcirkeld, tussen 1850 en 1900 zijn groen omcirkeld en die tussen 1900 en 1940 zijn oranje omcirkeld:

07

De Prins Bernhardstraat kent nog altijd bijna 30 vooroorlogse woningen, daarvan zijn er 6 uit de 19e eeuw en het oudste huis dateert uit 1780 gelegen aan de Prins Bernhardstraat 23, maar is door renovaties niet meer als dusdanig herkenbaar. Het oudste oorspronkelijke huis dateert uit 1825 en betreft de voormalige katoenfabriek, annex winkel, annex restaurant het Eeuwig Leven, gelegen aan de Prins Bernhardstraat 22:

08

Voormalig huis G442

Rond 1830 zijn drie huizen (zie ook Voormalig huis G441 en Voormalig huis G443) gebouwd en bij het kadaster van Asten over de periode 1811-1832 staan de huizen op naam van Jan en Leonardus Coolen (zie Voormalig huis G440):

Kadaster 1811-1832; G442:
Huis en erf, groot 00 roede 47 el, het Dorp, klassen 8
Eigenaar: Jan en Leonardus Coolen.

01

02

Dit huis in bezit van de erfgenamen van schoenmaker Johannes Coolen, geboren op 14-10-1774 te Asten als zoon van Johannes Wilhelmi Coolen en Johanna Jansen de Laet (zie Voormalig huis G440) en wordt door hen verhuurd aan derden. De bewoner is molenaar Gerardus Gitzels, geboren op 02-04-1827 te Venraij als zoon van Pieter Gitzels en Margaretha Janssen. Hij is op 25-01-1858 te Maashees getrouwd met Johanna Hendrina Reijnen, geboren te Wansum op 14-06-1835 als dochter van Joannes Christianus Reijnen en Petronella Henckens. Na zijn huwelijk verkoopt Gerardus Gitzels zijn huis in de Hoenderstraat in Venraij, zoals beschreven in het Notarieel Archief Venraij 25-02-1860:

In het bevolkingsregister van Asten over de periode 1859-1869 wonen zij in het huis met huizingnummer A61b:

03

Molenaar Gerardus Gitzels is door bakker Gerardus van den Eijnden (zie Voormalig huis G440) en brouwer Theodorus Eijsbouts naar Asten gehaald om een molen in de Logtenstraat te bedienen. Gerardus Gitzels verhuist in 1867 naar A125 aan de huidige Emmastraat (zie Voormalig huis G798). Het huis wordt verkocht aan Martinus van Kemenade (zie Voormalig huis G443), die het verhuurd aan derden.

In het huis komt wonen muziekmeester Walterus Hasselo, geboren te Nijmegen op 25-04-1798 als zoon van Henricus Hasselo en Joanna Mintjes. Hij is sinds 10-07-1858 weduwnaar van Maria Catharina Embroek, geboren te Nijmegen op 02-10-1803 als dochter van Johannes Embroek en Hendrika Vreijhof, met wie hij op 08-11-1826 te Arnhem getrouwd was. In het bevolkingsregister van Asten over de periode 1869-1879 woont hij met zijn kinderen in het huis met huizingnummer A91:

04

Zij zoon Theodorus Hasselo, geboren te Tiel op 12-08-1832, die ook muziekmeester is, wordt in 1874 vrijgesproken van illegale jacht1:

Ook over de periode 1879-1890 en in de periode 1890-1900 woont hij in het huis met achtereenvolgens huizingnummer A98 en A97:

05

In het Nieuws van de Dag van 09-06-1890 en in de krant de Zuid-Willemsvaart van 10-06-1890 een oproep van de generaal van de Cavalerie aan oud-strijders die nog bij de slag van Waterloo in 1815 nog tegen Napoleon Bonaparte hebben meegevochten, waaronder dus ook Walterus Hasselo:

06

07
08 09 10

Walterus Hasselo en 42 andere rechthebbenden kregen op 24-07-1865 het Zilveren Herdenkingskruis 1813-1815 opgespeld door jonkheer F. W .A. Beelaerts van Blokland. Hij ontving naast de bovenstaande herdenkingsmunt een geldbedrag van 45 gulden en vanaf dat moment een jaarlijks pensioen van 150 gulden. Hij heeft er maar kort van kunnen genieten, want hij is op 24-12-1891 te Asten overleden. In de krant de Zuid-Willemsvaart van 05-01-1892 wordt het overlijden van Walterus Hasselo als oudste inwoner van Asten genoemd. Ook wordt vermeld dat hij meer dan 40 jaren organist was in de kerk.

Zoon Theodorus Hasselo is op 14-06-1894 te Asten overleden en zoon Walterus Hasselo is op 14-03-1896 te Asten overleden. Dochter Helena verhuist in 1899 naar het Liefdehuis en is op 14-03-1909 te Asten overleden.

Vanaf 1899 komt in het huis wonen naaister Lucia Koolen, geboren te Asten op 13-12-1853 als dochter van Theodorus Koolen en Maria Haazen. Ook over de periode 1900-1910 en in de periode 1910-1920 woont zij in het huis met achtereenvolgens huizingnummer A108 en A115:

11

Lucia Koolen is op 06-08-1921 te Asten overleden en in het huis komt wonen Hendrikus Josephus (Driek) van Kemenade, geboren te Asten op 01-03-1887 als zoon van Johannes van Kemenade en Wilhelmina Vinken en kleinzoon van eigenaar Martinus van Kemenade. Hij is als slager te Asten op 13-02-1917 getrouwd met Anna Maria van Heugten, geboren te Asten op 20-10-1889 als dochter van Francis van Heugten en Joanna Maria Scheepers. Hieronder een foto van Hendrikus Josephus (Driek) van Kemenade en Anna Maria van Heugten:

12 13

Ook in de periode 1920-1930 wonen zij in het huis met huizingnummer A141:

14

Zij verhuizen in de periode rond 1928 naar huizingnummer A176 aan de nabijgelegen Burgemeester Frenckenstraat 3 en in het huis komt wonen Petrus Johannes Isidorius (Isidoor) van Duppen, geboren te Helmond op 18-12-1902 als zoon van Petrus Lambertus van Duppen en Johanna Verhees. Hij is als radio-installateur op 11-09-1928 te Heijthuijsen getrouwd met Cornelia Elisabeth Berben, geboren te Heijthuijsen op 23-03-1906 als dochter van Mathias Berben en Wilhelmina Lucia Hubertina Timmermans. In het bevolkingsregister van Asten over de periode 1920-1930 wonen zij op huizingnummer A141, ook bekend staand als Stationstraat 26:

15

Zij verhuizen rond 1930 naar Markt 13 (zie Voormalig huis G1647a) en vanaf 1932 komt in het huis wonen Laurentius Petrus van den Heuvel, geboren te Helmond op 13-12-1905 als zoon van Francis van den Heuvel en Maria Bosch. Hij is op 18-10-1932 te Asten getrouwd met Johanna Maria Engels, geboren te Velden op 01-08-1905 als dochter van Johanna Maria Engels. In het bevolkingsregister van Asten in de periode 1930-1938 wonen zij in het huis aan de Stationstraat 26:

16

Zij verhuizen rond 1936 naar Emmastraat 31 en het huis wordt bewoond door zijn broer Johannes van den Heuvel, geboren te Asten op 05-02-1912. Hij is als bankwerker op 29-12-1936 te Asten getrouwd met Maria Elisabeth Maas, geboren te Asten op 12-10-1915 als dochter van Theodorus Maas en Elisabeth Segers.

17

Zij verhuizen rond 1938 naar Kleine Marktstraat 7 en de nieuwe bewoner is Peter Johannes van de Cruijs, geboren te Coevorden op 04-08-1907 als zoon van Johannes van de Cruijs en Aaltje Bols. Hij is op 21-05-1935 te Asten getrouwd met Maria Mechelina Cortenbach, geboren op 09-05-1911 te Asten als dochter van Antonius Cortenbach en Maria van Helmond. In de periode 1930-1938 wonen zij in het huis aan de Stationstraat 26, later hernoemd tot Prins Bernhardstraat 26:

18

In de krant de Zuid-Willemsvaart van 10-03-1938 de geboorte van dochter Maria op de Prins Bernhardstraat 26:

19

Zij verhuizen rond 1939 naar Wolfsberg 8 en daarna heeft nog in het huis gewoond Hubertus Hendrikus (Hendrik) Kuijpers, geboren te Asten op 06-11-1898 als zoon van Bartel Kuipers en Maria Christina Slaats (zie Voormalig huis D1753). Hij is als chauffeur op 20-04-1923 te Asten getrouwd met Adriana Johanna (Janske) Sauvé, geboren te Asten op 29-04-1902 als dochter van Willem Sauvé en Wilhelmina Benders (zie Emmastraat 56. In het bevolkingsregister van Asten over de periode 1930-1938 komen zij vanuit Julianastraat 36 (zie Voormalig huis G540) in het huis aan de Prins Bernhardstraat 26 wonen:

19a

in de krant de Zuid-Willemsvaart van 01-01-1938 biedt eigenaar Johannes van Kemenade de huurhuizen te koop aan:

20

De huurhuizen worden gekocht door Henri Thomas van der Zand, die zelf op de Emmastraat 17 woont. Het huis wordt verbouwd en samengevoegd met G443 tot nieuw kadasternummer G2503 (zie Voormalig huis G443).

Hubertus Hendrikus (Hendrik) Kuijpers is op 20-04-1972 te Asten overleden en Adriana Johanna (Janske) Sauvé is op 09-09-1991 te Asten overleden. Hieronder de bidprentjes bij hun overlijden:

21

22

Overzicht bewoners

Kadasternummer G442
# Periode Naam eigenaar Geboorte Opmerking Verandering
G442 1832 Jan en Leonardus Coolen
Stationstraat 26, Prins Bernhardstraat 26 (1938)
# Periode Naam hoofdbewoner Geboorte Tweede persoon Geboorte Vertrek
1830-1858 in eigendom van Jan en Leonardus Coolen
1858-1859 Gerardus Gitsels Venraij 02-04-1827 Johanna Hendrina Reijnen Wansum 04-07-1835
A61b 1859-1867 Gerardus Gitsels Venraij 02-04-1827 Johanna Hendrina Reijnen Wansum 04-07-1835 naar A125
A91 1869-1879 Walterus Hasselo Nijmegen 25-04-1798 met kinderen
A98 1879-1890 Walterus Hasselo Nijmegen 25-04-1798 met kinderen
A97 1890-1891 Walterus Hasselo Nijmegen 25-04-1798 met kinderen 24-12-1891
A97 1890-1899 Helena Hasselo Tiel 13-10-1841 met broers naar A223
A97 1899-1900 Lucia Coolen Asten 13-12-1853
A108 1900-1910 Lucia Coolen Asten 13-12-1853
A115 1910-1920 Lucia Coolen Asten 13-12-1853 06-08-1921
A141 1920-1928 Hendrikus van Kemenade Asten 01-03-1887 Anna Maria van Heugten Asten 20-10-1889 naar A176
A141 1928-1930 Petrus van Duppen Helmond 18-12-1902 Cornelia Berben Heijthuijsen 23-03-1906
26 1932-1936 Laurentius van den Heuvel Asten 13-12-1905 Johanna Maria Engels Velden 01-08-1905 Emmastraat 36
26 1936-1938 Johannes van den Heuvel Asten 05-02-1912 Maria Elisabet Maas Asten 12-10-1915 Marktstraat 7
26 1938-1939 Peter Johannes van de Cruijs Coevorden 04-08-1907 Maria Cortenbach Asten 09-05-1911 Wolfsberg
26 1940 huis samengevoegd met G443
Referenties
  1. ^Verzameling van arresten van den Hoogen Raad der Nederlanden, 1880 (https://www.delpher.nl/nl/boeken1/gview?query=asten&coll=boeken1&page=5&identifier=epRnAAAAcAAJ&rowid=4)