Prins Bernhardstraat

De Prins Bernhardstraat is genoemd naar de echtgenoot van koningin Juliana die van 1948-1980 koningin van Nederland was. Bernhard Leopold Frederik Everhard Julius Coert Karel Godfried Pieter van Lippe Biesterfeld is geboren te Jena (D) op 29-06-1911 als zoon van Bernhard zur Lippe en Armgard von Cramm. Hij is op 07-01-1937 te 's-Gravenhage getrouwd met Juliana Louise Emma Marie Wilhelmina van Oranje Nassau, geboren op 30-04-1909 te 's-Gravenhage als dochter van koningin Wilhelmina Helena Pauline Maria van Oranje Nassau en prins Hendrik Wladimir Albrecht Ernst van Mecklenburg-Schwerin. Prins Bernhard was niet geheel van onbesproken gedrag en kende vele uitspattingen in financiële zin en in de relationele sfeer. Prins Bernhard is op 01-12-2004 te Utrecht overleden.

De Prins Bernhardstraat is altijd een van de belangrijkste verbindingswegen van Asten geweest en verbond Asten met Ommel, Vlierden en Deurne. Van oorsprong komen we naam Ommelscheweg tegen en voor 1929 kende de huidige Prins Bernhardstraat de naam Tramstraat, genoemd naar de tramlijn die vanaf 1906 Asten met Ommel en Helmond verbond.

In de krant de Zuid-Willemsvaart van 05-07-1929 worden de definitieve namen toegekend aan de straten van Asten en de Stationstraat begint op de Markt en loopt tot het huis van Johannes Verleijsdonk, waar de Ommelscheweg begint. Die situatie is nog ongewijzigd. Na de opheffing van de tramlijn Asten-Helmond is de naam rond 1938 gewijzigd in Prins Bernhardstraat.

Toch werd er in de Tweede Wereldoorlog nog tijdelijk teruggegrepen op oude straatnamen, zoals blijkt uit de artikelen in de krant de Zuid-Willemsvaart van 20-11-1941 en het Peelbelang van 25-11-1944:

Van oudsher waren er verschillende herbergen in de Prins Bernhardstraat, echter daarnaast beoefende men het boerenbedrijf om in het onderhoud te voorzien. Dit kunnen we opmaken uit de lijst met getroffenen door natuurgeweld rond 1740 in het Dorp, waarbij een selectie is gemaakt van de bewoners van de huidige Prins Bernhardstraat:

Asten Rechterlijk Archief 118 folio 170; 29-12-1739:
Specifique lijste ofte memorie geformeert door schepenen en secretaris van Asten volgens het opgeven van de ingesetenen van Asten van soodanige als de ingesetenen van Asten geleeden hebben vant verhagelen van koorn op de 13^e july en afwayen van de boekweyt op den 15^e augustus 1737 wanneer het koorn en boekweyt rijp was. Alsmede van de menigvuldige swaare regen die gevallen is in de voorschrevene jaare 1737, 1738 en 1739 waardoor de weylanden geheel onder water gestaan hebben en het gras en hoy daardoor veel bedorven en verdronken is geworden door hetwelke veel runtvee en schapen bedorven en gestorven sijn, alsoo deselve op leege en natte weyen haar voedsel hebben moeten haalen, welk verdronken gras en hoy dat bedorven was in de wintertijden hebben moeten eeten. Mitsgaaders vant bevriezen van de boekweyt in desen jaaren 1739, tusschen de 15^e en 16^e juny allent welke schaade de navolgende ingeseetenen hebben opgegeven en getaxeert onder presentie vant selve ten allen tijde, des gerequireert werdende, met solemneele eede sullen bevestigen soo en gelijk bij of agter ider sijn naam is uytgetrocken en hierna is volgende in het Dorp:

Aldus dese lijste gemaakt en geformeert in voege als vooren volgens het opgeven der ingesetenen onder presentie van eede dat deselve de ongelucken en schaaden gehadt hebben, soo en gelijk agter ider sijnen naam staat aangeteekent en tot een som is getaxeert na ider sijn beste kennis. Wijders verklaaren wij ondergeteekende schepenen van Asten, op den eed ten aanvank van onser bediening gedaan dat de ingesetenen alhier wegens het verhagelen van koorn, afwayen en bevriesen van de boekweyt, sterven van een menigte beesten en schapen, verdrinken van hoy, gras, koorn en andere vrugten als int hooft deeser lijst, seer veelen groote schaade geleeden hebben en vooral in dese jaare, alsoo den ingesetenen alhier den grooten reegen die er is gevallen als anders op sijn best maar eene halve oogst gehadt hebben waardoor deselve buyten staat geraakt sijn om haar verschulde 's lants- en dorpslasten te konnen opbrengen en betaalen waardoor de ingesetenen dagelijks veele schaade en executiecosten moeten ondergaan. In teeken der waarheyt hebben wij deese ten prothocolle onderteekent binnen Asten, desen 28 december 1739.

Op basis van deze gegevens kunnen we stellen dat er in de negen huizen die er destijds stonden en dat in zeven van die huizen de akkerbouw of landbouw een belangrijke inkomstenbron was. Van de overige twee huizen was er een onbewoond en het andere in bewoning bij twee weduwen. In die tijd had Jan Verhoijsen al een bierbrouwerij in de straat en de familie van der Linden bezat een herberg tegenover de schuurkerk.

De bedrijvigheid nam flink toe met de komst van een katoenfabriek van David Horn afkomstig uit Duitsland aan het begin van de 19^e eeuw. In 1850 kwam er een Beierse bierbrouwerij, waar de eveneens Duitse doctor Bernardus Martzeller het pas uitgevonden pils bereidde. Later werd de brouwerij overgenomen door de familie Sengers en tot ongeveer 1900 is er bier gebrouwen. Gaandeweg werden ook de beroepen specifieker en ontstonden er smederijen, bakkerijen, slagers, klompenmakerijen, schoenmakerijen en kleermakerijen in de Prins Bernhardstraat.

Een belangrijke stimulans was de komst van de tram in 1906 en men moet zich voorstellen dat Asten tot die tijd eigenlijk zowat ophield bij de huidige Logtenstraat. Voor het tramstation, de tramremise en de tramlijn moesten slechts enkele armzalige huisjes het veld ruimen. Niet veel later werden er in de nabije omgeving een ijzerfabriek, een timmerfabriek die ook broedmachines maakt en het pakhuis van de boerenbond gevestigd. In plaats van boer werd arbeider het meest voorkomende beroep.

De familie Leenen had in de oude katoenfabriek nog een tijdlang hun sigarenproductie, maar later werd het een groentendrogerij annex kolenhandel en koloniale winkel. De familie Berkers bezat de oude brouwerij van Verhoijsen en begon daar een drukkerij, waarvan de oude ansichtkaarten nog steeds een gewild artikel zijn. Tegenover de huidige Lindestraat had de familie Eijsbouts de oude herberg van de familie van der Linden overgenomen.

Hieronder een foto gemaakt rond 1905 vanaf de Markt in de richting van de huidige Prins Bernhardstraat. Links zien we van voor naar achter het woonhuis van notaris Hockers aan de Markt en het huis van de weduwe van brouwer Berkers. Rechts zien we van voor naar achter de bakkerij van Josephus (Sjef) van Bussel, de schoenmakerij van Ludovicus (Louis) Hoefnagels, de koperslagerij van Johannes Hubertus van Bussel, daarna wat huurhuisjes met wisselende bewoners en dan het hoge huis van de familie Leenen. Op de achtergrond is achter de boom nog het huis te zien van de familie Eijsbouts.

Wat is daar nu nog van terug te zien in de Prins Bernhardstraat? Als we eerlijk zijn is er vooral in de laatste jaren veel verdwenen en opgeofferd aan de vooruitgang. De tramlijn verdween al in 1936 en werd vervangen door vervoer met bus en vrachtwagen. Ook de ijzerfabriek, timmerfabriek en de Boerenbond zijn in de 20^e eeuw verdwenen. Toch zijn er nog genoeg sporen te vinden van het oude Asten en aan de hand van vergelijking van kaarten wordt in beeld gebracht uit welke tijdsperiode de huidige huizen in de Prins Bernhardstraat stammen.

Hieronder is de kadasterkaart van 1832 samen met de hieruit gehaalde kaart van Theo Meulendijks te zien waarin met zwart de huisnummers voor 1800 vergeleken en aangevuld zijn met de kadasternummers van 1832 in blauw:

De gekleurde huizen betreffen huizen van voor 1800. Waren er rond 1750 nog negen huizen, aan het eind van de 18^e eeuw was dat aantal al gegroeid tot 13 huizen en in 1832 stijgt het explosief tot meer dan 20 huizen. De witte huizen zijn de nieuwe huizen en omdat huizen minder voor landbouw werden gebruikt, zijn er ook huizen opgedeeld.

Hieronder een samengestelde foto van de Prins Bernhardstraat van rond 1935:

Hieronder een foto op ongeveer dezelfde plek gemaakt bij de bevrijding in 19441:

En hieronder een foto gemaakt vanaf ongeveer dezelfde locatie rond 1960:

Vanaf 1859 werden elke 10 jaar bevolkingsregisters bijgehouden en kreeg elk huis en het gezin dat er in woonde een adres, dat echter elke 10 jaar veranderde. Zoals eerder gemeld werd in 1929 de straatnaam Stationstraat ingevoerd met vaste adressen en in 1938 werd met het opheffen van het tramstation de straatnaam Prins Bernhardstraat. Met die huisnummers van 1938 is het nog één stap naar de huidige situatie en dat is de hernummering en die vond rond 1949 plaats. Elk adres aan de Prins Bernhardstraat met bebouwing uit de 18^e eeuw of ouder kent dus zes nummergevingen:

• huisnummer uit de tijd van het huizenquohier van 1736-1803
• kadasternummer uit 1832 en een mogelijk vervolg daarop uit de kadastrale legger
• huizingnummers uit het bevolkingsregister die elke 10 jaar wijzigden
• adres bij de vaststelling van de nieuwe straatnamen in 1929
• adres bij wijziging straatnaam
• rond 1949 aangepast adres, dat veelal overeenkomt met het huidige adres

Op de onderstaande kaart uit 2017 met links het deel van de Prins Bernhardstraat tot ongeveer nummer 40 en rechts vanaf ongeveer nummer 40, geeft de huidige situatie weer. De huizen gebouwd tussen 1750 en 1800 zijn paars omcirkeld, tussen 1800 en 1850 zijn blauw omcirkeld, tussen 1850 en 1900 zijn groen omcirkeld en die tussen 1900 en 1940 zijn oranje omcirkeld:

De Prins Bernhardstraat kent nog altijd bijna 30 vooroorlogse woningen, daarvan zijn er 6 uit de 19^e eeuw en het oudste huis dateert uit 1780 gelegen aan de Prins Bernhardstraat 23, maar is door renovaties niet meer als dusdanig herkenbaar. Het oudste oorspronkelijke huis dateert uit 1825 en betreft de voormalige katoenfabriek, annex winkel, annex restaurant het Eeuwig Leven, gelegen aan de Prins Bernhardstraat 22:

Voormalig huis G492

Rond 1830 wordt een deel van het naastgelegen huis afgesplitst (zie Voormalig huis G491) en bij het kadaster van Asten over de periode 1811-1832 staat het huisje op naam van Francis Berkers:

Kadaster 1811-1832; G492:
Huis, groot 00 roede 40 el, het Dorp, klassen 8.
Eigenaar: Francis Berkers.

Het huis komt rond 1857 in handen van zoon Peter Antonie Berkers en wordt bewoond door Johannes Meulendijks, geboren te Deurne op 25-02-1800 als zoon van Arnoldus Meulendijks en Maria Goorts. Hij is als dagloner op 30-07-1830 te Asten getrouwd met Johanna Maria Slaats, geboren te Deurne op 31-05-1792 als dochter van Thomas Slaats en Anna Bijsterveld. Na haar overlijden te Asten op 31-01-1840 is Johannes Meulendijks op 30-10-1840 te Asten hertrouwd met Johanna Klomp, geboren te Asten op 17-01-1785 als dochter van Peter Klomp en Petronella Verberne (zie Prins Bernhardstraat 2). In het bevolkingsregister van Asten over de periode 1859-1869 wonen zij in het huis met huizingnummer A65a:

Johanna Klomp is op 06-07-1867 te Asten overleden en over de periode 1869-1879 woont haar stiefzoon Thomas Meulendijks, geboren te Asten op 22-03-1835, in het huis. In het verhaal 'De Pruuvers'1 dat zich rond 1863 afspeelt uit het boek 'Etsen naar het leven' van H. Hollidee (zie Voormalig huis G467) betreft hij hoogstwaarschijnlijk schoenmaker 'Zwart Tomeske', waaronder hier een citaat:

Een der meest populaire pruuvers is bovengenoemd zwart Tomeske. Hij is schoenmaker en riekt wanneer en waar ge hem ook ontmoet steeds naar pik. Het korte, ineengedrongen bovenlijf wordt gedragen door een paar benen, die buigen naar buiten uit onder die last. We goan rond, dat wil zeggen alle in zekeren kring gelegen herbergen worden bezocht, een neervallen voor ieder buffet dat door Zwart Tomeske, profaan genoeg, de kruisweg bidde, wordt genoemd.

Thomas Meulendijks is als schoenmaker op 11-11-1869 te Deurne getrouwd met Mechelina van Hugten, geboren te Deurne op 11-03-1836 als dochter van Pieter van Hugten en Johanna Verberne. Het huizingnummer is dan A100:

Thomas Meulendijks verhuist rond 1874 met zijn gezin naar A178 (zie Voormalig huis G1503) en in het huis komt wonen Antonie Verdonschot, geboren te Asten op 28-04-1830 als zoon van Johannes Verdonschot en Johanna van de Ven (zie Lindestraat 25). Hij is sinds 03-11-1865 weduwnaar van Jacoba Smits, geboren te Asten op 12-12-1830 als dochter van Joannes Smits en Geertruijda Janssen (zie ook Koningsplein 4), met wie hij op 09-02-1860 te Asten getrouwd was. Ook in de periode 1879-1890 wonen Antonie Verdonschot met zijn kinderen in het huis met dan huizingnummer A107:

Antonie Verdonschot ruilt in 1883 van huis met zijn schoonzoon in A108 (zie Voormalig huis G491) en in dit huis komt wonen Godefridus Sieben, geboren te Nederweert op 02-07-1852 als zoon van Gabriel Sieben en Petronella Verstappen. Hij is als arbeider op 04-04-1883 te Asten getrouwd met Maria Lucia Verdonschot, geboren te Asten op 13-12-1860 als dochter van Antonius Verdonschot en Jacoba Smits (zie Emmastraat 22).

Zij verhuizen in 1886 naar Venlo; Godefridus Sieben is op 12-04-1929 te Venlo overleden en Maria Lucia Verdonschot is op 18-12-1943 te Heerlen overleden.

De nieuwe bewoner van het huis is dagloner Willem van Bussel, geboren te Asten op 17-08-1818 als zoon van Joannes van Bussel en Hendrina van de Mortel (zie Voormalig huis G847). Hij is sinds 26-07-1872 weduwnaar van Johanna van Oorschot, geboren te Bakel op 11-09-1818 als dochter van Huibert van Oorschot en Petronella Manders, met wie hij op 05-05-1849 te Someren getrouwd was.

Willem van Bussel is op 04-09-1887 te Asten overleden en dochter Hendrica van Bussel verhuist in 1888 naar A74 (zie Voormalig huis G1493).

Het huis komt in handen van Christiaan Joppen (zie Voormalig huis G491) en wordt in 1889 samengevoegd met het naastgelegen huis (zie Voormalig huis G491) tot een huis met nieuw kadasternummer G1703. In 1890 wordt dit gesplitst met kadasternummers G1710 en G1711. Het huis met kadasternummer G1711 betreft rond 1930 Stationstraat 9 (zie Voormalig huis G491) en G1710 is Stationstraat 11 (zie hieronder).

Hieronder wordt de kadasterkaart van 1832 vergeleken met de situatie na de splitsing in 1890:

In het huis komt wonen Joannes Franciscus Eijsbouts, geboren op 02-02-1831 te Asten als zoon van Hendrik Eijsbouts en Maria Josepha Reijskeij (zie Voormalig huis G493). Hij is als kleermaker te Asten op 08-02-1861 getrouwd met Petronella Peeters, geboren te Asten op 15-05-1831 als dochter van Christiaan Peeters en Maria van Lierop (zie Voormalig huis G1315). Ook in de periode 1890-1900 wonen zij in het huis met nog steeds huizingnummer A107:

Joannes Franciscus Eijsbouts en Petronella Peeters verhuizen in 1897 met hun gezin naar A163a (zie Voormalig huis G1830) en het huis wordt daarna bewoond door Hendricus Fransen, geboren te Asten op 06-12-1865 als zoon van Johannes Fransen en Antonia Verheijen (zie Prins Bernhardstraat 45). Hij is als smid op 28-05-1897 te Asten getrouwd met Maria Francisca Coolen, geboren te Asten op 20-12-1865 als dochter van Carel Coolen en Elisabeth Evers (zie Voormalig huis G946).

In 1899 vertrekken zij naar Helmond; Hendricus Fransen is op 05-11-1942 te Eindhoven overleden en Maria Francisca Coolen is op 02-10-1943 te Eindhoven overleden.

De volgende bewoner is Johannes Lintermans, geboren te Asten op 17-04-1872 als zoon van Peter Lintermans en Theodora Maria van Heugten (zie Voormalig huis G1493). Hij is als fabrieksarbeider te Someren op 11-09-1899 getrouwd met Petronella Looijmans, geboren te Someren op 23-11-1872 als dochter van Gerard Looijmans en Hendrina Swinkels.

Zij verhuizen in 1900 naar A282 (zie Voormalig huis G683) en in het huis komt wonen Gerardus Akkermans, geboren te Oss op 02-04-1871 als zoon van Hendrikus Akkermans en Adriana de Groot. Hij is als smid op 22-08-1900 te Asten getrouwd met Josina Mikkers, geboren te Asten op 23-04-1876 als dochter van Johannes Mikkers en Antonia Bukkems (zie Koningsplein 6). Ook in de periode 1910-1920 wonen zij in het huis met dan huizingnummer A118:

Gerardus Akkermans en Josina Mikkers verhuizen met hun gezin in 1904 naar A219b (zie Kerkstraat 34) en in het huis komt wonen Lambertus Mennen, geboren te Asten op 05-03-1878 als zoon van Hendrikus Mennen en Anna Maria Sauvé (zie Voormalig huis G1725). Hij is als fabrieksarbeider op 31-05-1904 te Asten getrouwd met Gerarda Kortenbach, geboren te Asten op 03-12-1878 als dochter van Peter Kortenbach en Adriana van de Ven (zie Emmastraat 16).

Zij verhuizen in 1908 naar A245 (zie Voormalig huis G2047) en het huis wordt daarna bewoond door Petrus Cornelis de Wolf, geboren te Oudenbosch op 06-06-1880 als zoon van Egidius de Wolf en Anna Cornelia van Peer. Hij is als boomkweker op 29-05-1905 te Hoeven getrouwd met Petronella Maria Bruijns, geboren te Hoeven op 27-09-1881 als dochter van Andreas Antonius Bruijns en Johanna Schepers.

In 1910 verhuizen zij naar Oud Beijerland; Petrus Cornelis de Wolf is op 23-10-1958 te Rotterdam overleden en Petronella Maria Bruijns is op 31-08-1967 te Rotterdam overleden.

Petronella Peeters, geboren op 05-05-1831 te Asten als dochter van Christiaan Peeters en Maria van Lierop (zie Voormalig huis G1315), komt opnieuw in het huis wonen. Zij is nu sinds 06-03-1906 weduwe van Joannes Franciscus Eijsbouts en woont in de periode 1910-1920 in het huis met huizingnummer A124:

In 1912 verhuist Petronella Peeters naar haar zoon Hendrikus Eijsbouts op A4 (zie Voormalig huis G2042) en komt Theodora Mennen, geboren op 21-06-1868 te Asten als dochter van Theodorus Mennen en Francisca van Rijt (zie Voormalig huis B695), in het huis wonen. Zij is sinds 06-03-1900 weduwe van Johannes Verstappen, geboren te Asten op 22-05-1866 als zoon van Martinus Verstappen en Francisca Berkers (zie Bergdijk 40), met wie zij op 05-01-1894 te Asten getrouwd was. Samen met haar kinderen woont zij in het huis tot hun vertrek in 1913 naar A228 (zie Emmastraat 54).

Het huis wordt daarna bewoond door Maria Fransen, geboren te Asten op 08-05-1877 als dochter van Johannes Fransen en Antonia Verheijen (zie Prins Bernhardstraat 45) en zij vertrekt in 1920 via een aantal adressen naar de Kleine Markstraat (zie Voormalig huis G1315). Het huis wordt daarna bewoond door Francis Cornelis Joppe, geboren te Asten op 18-09-1881 als zoon van eigenaar Christiaan Joppe en Johanna Maria Verspeek (zie Voormalig huis G609). Hij is als huisschilder op 05-05-1911 te Asten getrouwd met Johanna Janssen, geboren te Asten op 08-02-1873 als dochter van Leonardus Janssen en Catharina van der Heijden (zie Voormalig huis G1377). In het bevolkingsregister van Asten over de periode 1920-1930 wonen zij in het huis met huizingnummer A149:

Zij vertrekken rond 1924 naar A61 (zie Burgemeester Wijnenstraat 52) en vanuit A379 (zie Voormalig huis G1554) komt in het huis wonen Thomas Johannes Peeters, geboren te Helden op 13-11-1863 als zoon van Hendricus Peeters en Maria Gommans. Hij is als schilder te Asten op 09-11-1894 getrouwd met Maria Christina Peters, geboren te Asten op 04-08-1861 als dochter van Hendricus Peters en Maria Lucas (zie Voormalig huis G1315). In het bevolkingsregister van Asten over de periode 1920-1930 wonen zij op huizingnummer A149, dat ook als Stationstraat 11 bekend staat:

In de krant de Zuid-Willemsvaart van 21-01-1928 wordt melding gemaakt van een ongeluk met een vuurwapen waarbij Maria Christina Peters gewond is geraakt. De man met het pistool is vermoedelijk Johannes Hubertus van der Velden, die destijds op de Emmastraat 5 (zie Voormalig huis G524) woonde:

Ook in de periode 1930-1938 wonen Thomas Johannes Peeters en Maria Christina Peters in het huis aan de Stationstraat 11:

Zij verhuizen rond 1932 naar het Liefdesgesticht; Maria Christina Peters is op 22-10-1934 te Asten overleden en Thomas Johannes Peeters is op 03-08-1948 te Asten overleden. Vanuit de Wolfsberg (zie Wolfsberg 20) is Goverdina Geertruida van der Schans, geboren te Nuenen op 28-02-1879 als dochter van Jacobus van der Schans en Johanna Elisa van Rees, in het huis komen wonen. Zij is sinds 15-02-1923 weduwe van Evert van Rees, geboren te Rheden op 15-10-1839 als zoon van Egbert Christiaan van Rees en Dirkje Gerritsen, met wie zij op 23-10-1908 te Asten getrouwd was. Met haar zoon woont zij in het huis op Stationstraat 11, later hernoemd tot Prins Bernhardstraat 11:

Zij verhuizen rond 1938 naar Prins Bernhardstraat 66 (zie Prins Bernhardstraat 84) en de nieuwe bewoners zijn Wilhelmus Henricus (Willem) Verdijsseldonck, geboren te Asten op 29-11-1912 als zoon van Johannes Verdijsseldonck en Anna Maria van Hoek (zie Voormalig huis G582). Hij is op 30-09-1938 te Asten getrouwd met Hendrika (Drina) Nijssen, geboren te Meijel op 25-02-1916 als dochter van Mathijs Nijssen en Petronella van der Weerden. Zij wonen daarna in het huis op de Prins Bernhardstraat 11:

In de krant de Zuid-Willemsvaart van 08-02-1941 de geboorte van zoon Jan:

In het Peelbelang van 24-03-1945 en van 28-04-1945 worden goederen te koop aangeboden:

Hendrika (Drina) Nijssen is op 01-09-1991 te Schaesberg overleden en Wilhelmus Henricus (Willem) Verdijsseldonck is op 03-01-1994 te Heerlen overleden. Hieronder het bidprentje bij het overlijden van Hendrina Nijssen:

Het huis bestaat niet meer en is vervangen door nieuwe winkels.

Overzicht bewoners

Kadasternummer G492

Stationstraat 11, Prins Bernhardstraat 11 (1938)