De pagina Voordeldonk/Rinkveld/Voormalig huis C166 wordt nu weergegeven
Voordeldonk/Rinkveld toevoegen aan selectieVoordeldonk toevoegen aan selectie

Bewoningsgeschiedenis

Dit is een deel van de bewoningsgeschiedenis gemaakt op 13-12-2024 06:12:09
Voor de voor het laatst bijgewerkte versie surf je naar https://www.heemkundekringdevonder.nl/bewoningsgeschiedenis

Voormalig huis C166

Om over dit huis op het Rinkveld iets meer te weten te komen, is het van belang dat het onderdeel heeft uitgemaakt van het landgoed Hazeldonk onder Vlierden. Henk Beijers en Pieter Koolen hebben in hun boek Vlierdens verleden1 de Hazeldonk uitvoerig beschreven, waaruit hier een compilatie:

De Hazeldonk staat weliswaar bekend als een hoeve van Binderen maar is mogelijk op een veel later tijdstip dan Ruth en Vorst aan de kloosterbezittingen toegevoegd. De naam Hazeldonk herinnert ons aan een vroegere landschappelijke situatie waarin zich naast de rivier de Astense Aa een zandige hoogte uitstrekte in een moerassig gebied, een zogenaamde donk, waar de begroeiing in hoofdzaak bestond uit hazelaars, een struik die specifiek voorkomt op vochtige en redelijk vruchtbare gronden. In de hertogelijke cijnsregisters staat de heide rond de Hazeldonk al in 1340 geregistreerd als zijnde een heidegebied dat toebehoorde aan het klooster Binderen, "ex merica de bynderen".
Of samen met de heide ook sprake was van een hoeve van Binderen ter plaatse is onduidelijk. Eind 14e eeuw leeft in Vlierden een zekere Godert Godertssoen van den Haseldonc, wiens familienaam vrijwel zeker verbonden is met de bestaande hoeve ter plaatse. Meestal gaat zo'n hoevenaam ook over op de omliggende landerijen zodat de veldnaam "enen halven buender beemts in die haseldonc" (1430) een duidelijke aanwijzing is dat de Hazeldonk al langer bestond. De donknamen zijn in de Peeldorpen talrijk en naamkundigen vermoeden dat in de volle Middeleeuwen (1100-1300) vanwege de bevolkingstoename deze donken steeds meer als woonplaats in gebruik zijn genomen.
Die nieuwe nederzettingen kregen vaak de naam van de bestaande donken. Begin 15e eeuw moet de hoeve in bezit geweest zijn van de kinderen van Jan Gelis van Bekelair. Die verkopen hem aan een zekere Jan Dyerick van Werdinghen die hem op zijn beurt in 1452 doorverkoopt aan Jan Arts Berckers tegen een jaarlijkse erfpacht van 5,5 mud rogge. Henric Arts Michiels tekent protest aan omdat hij meent meer rechten te hebben op de hoeve, maar verliest het pleit. In 1478 ontstaat eenzelfde situatie als Peter Peters van der Donschot de hoeve kan overnemen.
Op dat moment meldt zich Aert Peters van der Donschot die tegen de beslissing in beroep gaat, maar het onderspit moet delven. Drie jaren later blijkt de erfpacht verhoogd te zijn tot 10,5 mud rogge als Jan Dircx Snoex als nieuwe eigenaar aantreedt. In 1531 hoort de Hazeldonk in ieder geval tot de kloosterbezittingen, want in dat jaar transporteren Henrick van Veltwyck en zijn broer Peter, mede ten behoeve van het convent van Binderen, aan Jan Goyarts Smolners een jaarlijkse erfpacht van 3,5 mud rogge uut enen goede ende hoeve geheiten die haseldonck toebehorende des voirschreve convents. Wat voor Ruth en Vorst gold was ook van toepassing op de Hazeldonk.

01

De beslaglegging op het goed wordt in de generaliteitsperiode van 1648-1795 voltrokken en de toenmalige pachter laat in 1648 de volgende verklaring opstellen: Ick, Lambert Willem Dirx, bekenne in hueringhe te hebben van die Eerwaarde Vrouwe Abdisse van Bynderen een hoeffve gelegen in die jurisdictie van Vlierden ende in die prochgie van Duerne genaempt die Hazeldonck ende dat voor drie jaeren ingaende d'ierste jaerpachtinghe in 1646. De pachtsom bedraagt 5 mud rogge, 5 mud boekweit, 6 hoenders, 25 pond boter, 4 manden eieren, 3 pond was, een ooi met een lam, 9 vimmen dakstro, 4 voeder turf, 4 voeder hout, 400 rijs hout gebonden af te leveren op het klooster.
Bijna alles werd destijds nog in natura betaald. Bij een opmeting uit 1659 bedraagt de totale oppervlakte 75 lopensen wei- en grasland en 64,5 lopensen bouwland, dus circa 140 lopensen wat vergelijkbaar is met ongeveer 23 hectare. Op het moment dat in de dorpsadministratie de 5-jarige huizenlijsten verschijnen is Willem van de Goor bewoner. Of hij familie is van de erfsecretaris van Vlierden Rogier van den Goor (1659) is ons niet bekend.
De rentmeester der geestelijke goederen Hendrik de Kempenaer was blijkbaar verantwoordelijk voor de uitvoering van reparaties aan de hoeve. Hij vroeg dit aan bij de Staten-Generaal die aan de hand van overgelegde bestekken er al of niet akkoord mee gingen. Zo wordt in 1731 een behoorlijk ingrijpende verbouwing of renovatie aangevraagd voor 590 gulden een aanzienlijk bedrag voor die dagen. Men laat de concrete uitvoering over aan een centraal aangestelde bouwkundige namelijk Hendrik van de Weijer, die tevens verantwoordelijk wordt gesteld voor alle reparaties en verbouwingen aan kapel- en kerkgebouwen in de zuidoostelijke regio van het kwartier Peelland.
Pachter Willem van de Goor komt op een bepaald moment vreselijk in de problemen en is niet meer in staat de pachtsommen op te brengen, zodat men genoodzaakt is de hele Hazeldonk verbeurd te verklaren en door te verkopen aan een nieuwe eigenaar, waarmee de hoeve meteen verdwijnt uit de administratie van de rentmeester. In 1738 wordt de Hazeldonk verkocht aan Anthony Heycoop en Lambert Vervoordeldonk, beiden wonende te Vlierden en leden van de schepenbank. De akte spreekt over eene schoone en welgelegene hoeve lands bestaande in huysinge schuer stallinge met d'aanhorige landerijen soo hooy, wey, teul, als groeslanden met derselver houtgewassen, gemeenlyck genaemt die Hazeldonkse hoeve, bewoont ende betuelt by Willem van den Goor.
De riante ligging midden in de natuur was uiteraard voor diverse kopers zeer aanlokkelijk, maar men moest aardig wat achter de hand hebben om tot koop te kunnen overgaan. De nieuwe eigenaren betalen niet alleen de koopsom maar er rustten nog meer lasten op de hoeve, vaak teruggaand tot in het grijze verleden. Zo zijn zij onder meer verschuldigd een cijns van 1 gulden 17 stuivers 8 penningen aan de heer van Asten, een cijns van 5 stuivers en nog een van 2 stuivers en 12 penningen aan de heer van Vlierden, een cijns van 8 penningen en nog het derde part van een cijns van 5 stuivers aan de heer van Helmond, een pacht van 6 vaten rogge aan de armen van Deurne, een pacht van 3 vaten rogge aan de commanderij van Gemert en tenslotte een jaarrente van 1 gulden en 10 stuivers aan de rentmeester van de geestelijke goederen.
Zij laten overigens de exploitatie over aan Hendrik van Geffen. Al die kleine extra lasten zijn eeuwen lang hetzelfde gebleven. Vanaf 1750 zijn het de heren van Vlierden zelf die hun intrek nemen op de Hazeldonk en er een fraaie buitenresidentie van maken. Ze logeren er wel van tijd tot tijd, maar het bedrijf runnen laten ze aan anderen over. Baron Joachim Reinholt van Glasenapp is de eerste. Hij verblijft als kasteelheer samen met zijn vrouw de baronesse vrouwe Anna Elisabeth Louisa de Hundt op het huis Holtmeulen te Tegelen.

Op 09-10-1755 werd de heerlijkheid door de gevolmachtigde Bossche advocaat meester Lambert Ackersdijk officieel verkocht aan Johan Franciscus d'Aumerie en kwam de heerlijkheid daarmee eindelijk in handen van iemand die zich als heer van Vlierden ook regelmatig ter plaatse liet zien. Op 20 augustus daaraan voorafgaande was d'Aumerie met baron van Glasenapp op het kasteel Holtmühlen tot overeenstemming gekomen over de voorwaarden waaronder de heerlijkheid Vlierden verkocht zou worden. Op 04-11-1755 liet d'Aumerie zijn procureur Willem van Ellinckhuijzen het leen verheffen voor de raad en leenhof van Brabant.
Wat bracht de Venlose militaire arts ertoe om juist deze heerlijkheid te kopen? Op zoek naar een goede belegging voor zijn verdiende kapitaaltje en een geschikt buitenhuis dat niet te ver weg lag van zowel zijn werkplek in Venlo als zijn schoonouders in Veghel bleek Vlierden een zeer geschikte plek. Bovendien was het een uitstekende plaats om een poging te wagen de uitgestrekte heidevelden te veranderen in rendabele bossen.

In 1755 vestigt de familie d'Aumerie zich op de Hazeldonk en bijna 70 jaren hebben de d'Aumeries de heerlijkheid en de daartoe behorende hoeve Hazeldonk in eigendom. Hieronder een genealogie van de familie d'Aumerie met de voornaamste bewoners:

Guillaume Hubert d'Aumerie is geboren te Lessines (B) op 03-11-1677 als zoon van Laurent Benoit d'Aumerie en Francoise Dubois. Hij is op 08-06-1699 te Bois-de-Lessines (B) getrouwd met Joanna de Bievre. Na haar overlijden is hij in 1711 te Russeignies (B) hertrouwd met Maria Antonia Meurisse, geboren te Russeignies op 24-02-1674. Het gezin van Guillaume Hubert d'Aumerie en Maria Antoinette Meurisse:

# Voornaam Geboorte Huwelijk Overlijden Referentie
1 Marie Antoinette Bois-de-Lessines 16-08-1712
2 Jean Francois Bois-de-Lessines 27-10-1714 ±1760
Cornelia Francisca de Jong
Venlo 03-03-1781
3 Nicolas Joseph Bois-de-Lessines 02-10-1716
4 Andre Bois-de-Lessines 20-02-1719 Ghislengien 30-01-1753
Marie Josephe Delcommune
5 Guillaume Bois-de-Lessines 16-08-1721 Gibecq 08-07-1755
Marie Magdeleine d'Ath
Bois-de-Lessines 03-06-1767
6 Jean Jacques Bois-de-Lessines 09-03-1723 Binche 27-06-1748
Maria Francisca Pirau
7 Jeanne Catharine Ghislengien 24-02-1725
8 Antoine Bonaventure Bois-de-Lessines 14-07-1726 Ghoy 30-07-1759
Marie Medardine Demol
9 Francoise Josephe Bois-de-Lessines 18-03-1729

Maria Antoinette Meurisse is op 22-07-1730 te Bois-de-Lessines (B) overleden en Guillaume Hubert d'Aumerie is op 21-02-1733 te Bois-de-Lessines (B) overleden.

Zoon Jean Francois (Johan Franciscus) d'Aumerie is geboren te Bois-de-Lessines (B) op 27-10-1714 en rond 1755 getrouwd met Cornelia Francisca de Jong, geboren te Veghel op 06-01-1732 als dochter van Gerardus de Jong en Johanna Judith Josselin. Het gezin van Johan Franciscus d'Aumerie en Cornelia Francisca de Jong:

# Voornaam Geboorte Huwelijk Overlijden Referentie
1 Johan Franciscus* Venlo 18-01-1779 Venlo 20-03-1803
Elisabeth Jean Judith d'Aumerie
Scheveningen 08-06-1856

* bastaardzoon met Johanna Göbels

Johan Franciscus d'Aumerie senior was sedert 1747 als medisch directeur werkzaam in het militair hospitaal van Venlo waar hij ook ondermeer de boerderijen de Boerendans en de Huskenshof bezat. Johan Franciscus d'Aumerie verpachtte de boerderijen aan Vlierdense bewoners en we lezen hierover het volgende in het boek over het Vlierdens verleden:

De pachters hebben de nodige knechten en meiden om assistentie te verlenen. De 15e juni 1763 wordt een fatale dag voor d'Aumerie vanwege een felle uitslaande brand. Waar d'Aumerie zeker wel eens van wakker gelegen zal hebben is de rivaliteit tussen de bewoners van Hazeldonk en die van Ruth want dat leidde nogal eens tot kleinere of grotere conflicten. Tussen de beide hoevencomplexen ligt immers een uitgestrekt heideveld doorsneden door een greppel die dienst doet als scheidingssloot tussen de landgoederen. Op een dag laait de ruzie zo hoog op tussen d'Aumerie en de freule van Diert van Melissant, dat de zaak escaleert en aanhangig wordt gemaakt voor de schepenbank. Inzet van het conflict is een klacht dat die van de Hazeldonk met enige regelmaat heiplaggen steken op het Ruthse gedeelte van het heidegebied.
Om de zaak kracht bij te zetten worden door beide partijen allerlei getuigen opgeroepen, vaak oudere dienstknechten of dienstmaagden, die in februari 1772 de nodige verklaringen moeten komen afleggen omtrent het al of niet overtreden van de bestaande voorschriften. Niemand is zich van enig kwaad bewust! Bij het hoeden van de schapen of andere beesten gaat het er ter plaatse altijd heel vredig aan toe en maakt men ongestoord van het hele terrein gebruik zonder daar ooit woorden over te krijgen. Zowel links als rechts van de scheidingsgreppel wordt het vee van beide hoeven gehoed. De beschuldigingen over het steken van heiplaggen zijn volgens de opgeroepen getuigen volkomen uit de lucht gegrepen; men kan zich tenminste totaal niet herinneren dat zoiets ooit is voorgevallen!

De familie de Jong behoorde eveneens tot de gereformeerde gemeente en Gerardus de Jong, zijn vrouw Johanna Judith Josselin en hun zonen Pieter en Benjamin worden genoemd in het archief van Veghel van 1767-1770:

Staat van de gereformeerde gemeente van Vechel en Erp, waar onder zyn 23 ledematen en 22 toehoordeers, dus tesamen 45 zielen. Ledematen:

  • De heer Gerardus de Jong, heer van Beek en Donk. Gestorven op 25 september 1770.
  • Mevrouw Johanna Judith Josselin, desselfs huisvrouw. Den 13 maart 1768 overleden.
  • De heer Pieter de Jong , drossaard en secretaris des heerlykheit Vlierden.
  • De heer Benjamin de Jong, secretaris der heerlykheit Beek en Donk en erfsecretaris te Erp.
  • Op heden den 15 december 1768 heb ik tot ledematen van deser gemeente aangenomen juffrouwen Johanna Judith de Jong en Elisabet Gualterie, als meede

Catharina Petronella van Heynsbergen, nadat zij alle die een geruyme tyd by my zyn onderweesen in de waarheden van onsen Christelyke gereformeerde godsdienst.

Johan Franciscus d'Aumerie wettigde voor het Hof van Holland op 23-02-1781 zijn gelijknamige zoon Johannes Franciscus op 23 februari als erfgenaam. Cornelia Francisca de Jong is in 1768 overleden en Johan Franciscus d'Aumerie is op 03-03-1781 te Venlo overleden. Zijn Astens grondbezit wordt na zijn overlijden getaxeerd:

Asten Rechterlijk Archief 164 folio 215; 30-03-1781:
Taxatie van de onroerende goederen van Johan Francois Daumerie, Heer van Vlierden, overleden te Vlierden op 07-03-1781. Waarde een hei, hooi- en bosveld het Hazeldonksvelt 100 lopense, ene zijde de Aa en agter het Rinkvelt, ƒ 400,-. 20e penning is ƒ 20,-.

Na het overlijden van Johan Franciscus kwam de heerlijkheid in handen van zijn broer Antoni Bonaventura. Deze was burgemeester van het Henegouwse Bassilly of Zullik en verhuisde later naar Ghoy. Op 7 april 1781 machtigde hij Antoni Ramaer om de heerlijkheid Vlierden, samen met het goed Hazeldonk met maar liefst 76 hectare grond, voor 7750 gulden te verkopen aan zijn neef Franciscus Josephus Martinus d'Aumerie, zoon van zijn broer Joannes Jacobus d'Aumerie.

Jean Jacques (Joannes Jacobus) d'Aumerie is geboren te Bois-de-Lessines (B) op 09-03-1723 en op 27-06-1748 te Binche (B) getrouwd met Maria Francisca Pirau. Het gezin van Joannes Jacobus d'Aumerie en Maria Francisca Pirau:

# Voornaam Geboorte Huwelijk Overlijden Referentie
1 Franciscus Josephus Binche 11-11-1748 Son 01-08-1779
Elisabeth Gualterie
Vlierden 19-06-1823
2 Antoine Jean Binche 19-12-1749
3 Marie Catharine Binche 18-01-1753 Mons 27-02-1783
Louis Dupont
4 Anne Ursmarine Binche 26-07-1754 Binche 25-06-1777
Jacques Joseph Sury
5 Catherine Ursmarine Binche 12-03-1757 Kind Binche 06-09-1757

Zoon Franciscus Josephus Martinus d'Aumerie is geboren te Binche (B) op 11-11-1748 en te Son op 01-08-1779 getrouwd met Elisabeth Gualterie, geboren te Sint-Oedenrode op 10-01-1751 als dochter van Willem Johan Gualtherie en Aleida Johanna de Jong (dochter van Gerard de Jong en zus van Cornelia Francisca de Jong). Zij werd al eerder genoemd als lidmaat van de gereformeerde gemeente van Veghel:

02

Het gezin van Franciscus Josephus Martinus d'Aumerie en Elisabeth Gualterie:

# Voornaam Geboorte Huwelijk Overlijden Referentie
1 Alida Johanna Aarle Rixtel 09-04-1780 Asten 23-12-1798
Gerardus Hendrik Dolleman
Utrecht 31-07-1849
2 Francisca Johanna Aarle Rixtel 06-08-1781 Venlo 19-12-1802
Johannes Henricus Muhlen
3 Petronella Wilhelmina Venlo 16-05-1783 Venlo 02-06-1805
Johannes Adam Guesten
Venlo 16-07-1842
4 Franciscus Johannes Venlo 19-12-1784 Ongehuwd ±1820
5 Elisabeth Johanna Venlo 26-06-1787 Venlo 20-03-1803
Johannes Franciscus d'Aumerie
Scheveningen 11-11-1835
6 Wilhelmus Gijsbertus Venlo 16-05-1789 Kind Venlo 22-01-1792
7 Gideon Antonius Asten 07-10-1791 Aarle Rixtel 01-05-1817
Sarah Keer*
Breda 15-12-1854
8 Oswaldina Venlo 18-03-1795 Ongehuwd 's-Gravenhage 11-06-1886

* dochter van Jan Keer en Sarah Gray

Uit het boek Vlierdens verleden van Henk Beijers en Pieter Koolen lezen we het volgende over Franciscus Josephus Martinus d'Aumerie:

Franciscus Josephus Martinus d'Aumerie ging in Straatsburg medicijnen studeren en beëindigde zijn studie aldaar succesvol op 2 april 1772. Op 20 augustus van datzelfde jaar slaagde hij ook in Utrecht voor zijn artsenexamen waardoor hij gerechtigd werd ook in de Nederlanden zijn praktijk uit te oefenen. In 1793 kocht hij de praktijk in het militair hospitaal te Venlo van zijn oom Johan Franciscus. Met de Franse Revolutie raakte hij zijn heerlijke rechten met betrekking tot de benoeming van schout, secretaris, schepenen en vorster kwijt. Aanvankelijk raakte hij ook het jachtrecht kwijt maar in 1814 werd hij in dat recht hersteld. Tot 1809 bewoonde hij het Guldenhuis in Aarle-Rixtel en daarna vestigde hij zich op de Hazeldonk waar hij op 19 juni 1823 stierf. Rond de eeuwwisseling werd de hoeve de Hazeldonk gehuurd en bewerkt door Goort Cleven met wie dokter d'Aumerie herhaaldelijk hooglopende ruzie had. In Vlierden oefende hij ook nog de geneeskunst uit blijkens zijn inschrijving in het plaatselijk patentregister als medicinae doctor. Ook bezat hij een patent als steenbakker met een oven op de Hazeldonk. Hij heeft naar alle waarschijnlijk zelf de steen laten bakken voor 'de Hazeldonk' die, blijkens de muurankers, van 1816 dateert.
d'Aumerie verhuurde in dat jaar het goed aan zijn zoon Gideon en hield zich voornamelijk bezig met de verkoop van hout uit zijn bosaanplant waarvan dominee Hanewinkel een aantal jaren eerder uit de mond van een herberggast in zijn "Reize door de Majorij" optekende: "d'Aumerie laat oneindig veel op dat goed arbeiden, hij plant er ontzaglijk veel boomen, waar hij nimmer eenig voordeel van kan hebben, want het hout is in deeze streeken bijna niets waardig; het land is er zeer zandig en dus onvruchtbaar, zoodat het naauwelijks de kosten oplevert, die er jaarlijks aan gedaan worden".

Als de stenen van de Hazeldonk konden spreken zouden ze ons misschien ook vergasten op het verhaal van een gewapende inval die in 1794 werd gepleegd. d'Aumerie is een sterke voorstander van ontginningsactiviteiten en de aanleg van een geweldige plaisirtuin zal wel een van zijn initiatieven zijn geweest. Hij maakt van de Hazeldonk in ieder geval een prachtig landgoed, met mooie strakke dreven die op een punt bij elkaar komen en zorgt consequent voor nieuwe aanplant van bomen en struiken. Natuurlijk heerst er niet altijd pais en vree op de hoeve. Zeker wanneer pachters hun huur te laat betalen en bij de heer van Vlierden in het krijt staan, dan is d'Aumerie niet de gemakkelijkste en soms onverbiddelijk.

03

Elisabeth Gualterie is op 07-07-1814 te Vlierden overleden en Franciscus Josephus Martinus d'Aumerie is te Vlierden op 19-06-1823 overleden. Dit overlijden wordt bericht in de Opregte Haarlemsche courant van 24-06-1823:

Eerder genoemde Johan Franciscus d'Aumerie is geboren te Venlo op 18-01-1779 en op 20-03-1803 te Venlo getrouwd met bovengenoemde Elisabeth Jean Judith d'Aumerie, geboren op 29-06-1787 te Venlo. Na haar overlijden op 11-11-1835 te Scheveningen, is Johan Franciscus d'Aumerie te Brummen op 04-06-1838 hertrouwd met Josina Jean Keer, geboren te Willemstad op 08-09-1795 als dochter van Jan Keer en Sarah Gray:

04

De gezinnen van Johan Franciscus d'Aumerie met Elisabeth Jean Judith d'Aumerie en met Josina Jean Keer:

# Voornaam Geboorte Huwelijk Overlijden Referentie
1 Wilhelmina Eleonora Asten 12-10-1803 's-Gravenhage 06-03-1833
Jan Olphert de Jong*
Utrecht 24-01-1878
2 Johannes** Someren 05-01-1808

*  achterkleinzoon van Gerard de Jong en achterneef van Cornelia Francisca de Jong
** bastaardzoon bij Johanna Maria Petrus de Wit

Baptizatus est Joes filius naturalis Joanna Maria Petri de Wit quo in partu nominavit patrem certum d'Aumerie en Vlierden; susceptores Petrus de Wit et Anna Maria de Wit.

Gedoopt is Johannes bastaardzoon van Joanna Maria Petri de Wit die tijdens bevalling de naam van een zekere d'Aumerie uit Vlierden als vader noemde; getuigen Petrus de Wit en Anna Maria de Wit.

05

Joanna Maria Petri de Wit, geboren te Someren op 10-08-1785 als dochter van Petrus Mathias de Wit en Anna Fredericus Hess, was waarschijnlijk dienstmeid bij Johan Franciscus d'Aumerie. Haar vader en moeder waren in 1803 aan tuberculose overleden

Johan Franciscus d'Aumerie bekwaamde zich ook als arts en verwierf zelfs een prijs voor zijn doctoraalthese van de Societeit der Wetenschappen van Haarlem. Hij werd later een bekende badarts in Scheveningen en naar hem werd de Haagse d'Aumeriestraat genoemd. Johan Franciscus junior verbleef herhaaldelijk op de Hazeldonk en zijn vrouw schonk er in 1803 zelfs het levenslicht aan een dochter. Johannes Franciscus d'Aumerie en zijn vrouw en achternicht Elisabeth Johanna Judith d'Aumerie en waren belangrijke exponenten van deze familie in Vlierden (zie portretten hieronder).

06 07

Johan Franciscus d'Aumerie is op 08-06-1856 te Scheveningen overleden en Josine Jean Keer is in 1880 overleden. In de Utrechtse provinciale en stadscourant van 14-06-1856 wordt het overlijden van Johan Franciscus d'Aumerie genoemd.

08

In 1824 boden de wettige kinderen en erfgenamen van Franciscus Josephus Martinus d'Aumerie de heerlijkheid en het goed de Hazeldonk bij een publieke veiling in de herberg van Pieter Koolen in Asten te koop aan, hetgeen te lezen is in de Oprechte Haarlemsche courant van 06-01-1824:

09

Hoogste bieders waren de Eindhovense burgemeester Josephus Johannes Janssen met 10700 gulden voor de heerlijkheid en het landgoed en Gideon Antoni Balthazar d'Aumerie met 7800 gulden voor de Hazeldonk. De aanbieders zagen echter van publieke verkoop af en verkochten nog dezelfde dag voor 11000 gulden het geheel onderhands aan Pieter van Dousborgh, zoals vermeldt in de verkoopakte:

Notarieel Archief 209 Deurne 09-02-1824:
Gideon Antonius Bathazar d'Aumerie, Jan Franciscus d'Aumerie, beide wonende te Boxmeer en Jan Adam Justen wonende te Roermond, verkopen aan de heer Pieter van Dousborgh en vrouwe Franciska Henrica Ernestina Conratz, wonende te Venlo, onder andere goet Hazeldonk gelegen onder Vlierden en onder Asten met daarop staande huizinge.

Hier volgt nog een korte beschrijving uit 1825 van de hand van de Rooise koster Adriaan Brock over de Hazeldonk en dat geeft een beeld van het landgoed, waarvan een van de boerenwoningen zich op Astens grondgebied bevond:

Er is geen kasteel, maar slegts een jachthuis of zomerverblijf van den heer, genaamd Hazeldonk, waarbij drie boerenwooningen liggen. De ligging van dit huis, waaraan nog schoonheid nog iets bijzonders is te bemerken, is zeer eenzaam tusschen Vlierden, waaronder hetzelve behoort, en Liessel, niet ver van de regten oever der rivier de Astense Aa, het ligt als verschoolen in de bosschen, het is jammer dat het zelven zoo eenzaam en ver van alles ligt afgezondert; ook is er de grond zoo schraal dat er de landerijen, hier bij gelegen zeer weinig kunnen opleveren, het is van twee zijden door de heide omringd.

Pieter van Dousborgh is geboren te Venlo op 25-05-1772 als zoon van Mathias van Doesborgh en Maria Gertrudis Theresia Lodorph. Hij is op 19-06-1800 te Venlo getrouwd met Francisca Helena Ernestina Conratz, geboren te Venlo op 10-05-1779 als dochter van dochter van Jean Egide Conraetz en Francoise Helene Swinckels:

10

Het is nog onduidelijk of Pieter van Dousborgh en Francisca Helena Ernestina Conratz een gezin hebben gesticht. We lezen bij genwiki het volgende over Pieter van Dousborgh:

Pieter van Dousborgh was lid van de Provinciale Staten van Limburg van 18 maart 1816 tot 1 juli 1826. Hij was van 1824 tot 1846 heer van Vlierden en eigenaar van hoeve de Hazeldonk en veel onroerend goed dat daarbij hoorde. Hij woonde aanvankelijk in Venlo en verbleef later afwisselend in Luik en op de Hazeldonk in Vlierden. In september 1826 diende Pieter van Dousborgh, op dat moment nog wonend in Venlo, een verzoek in om een jeneverstokerij op te mogen richten op zijn landgoed.
Bij de start van het kadaster in 1832 was Pieter van Dousborgh in het bezit van vijf hoeven te weten de huizen met de kadasternummers C962, C963 (werd later C1339), C967 (werd later C1337) en C972 (werd later C1556) en bovendien was er nog een hoeve gelegen te Asten met kadasternummer C166. De twee eerstgenoemde hoeven lagen, gezien vanuit Vlierden richting Liessel, aan de rechterkant van de Hazeldonkseweg en de laatste twee aan de linkerzijde.

Bij het kadaster van Asten over de periode 1811-1832 wordt Peter Jan van Dousborgh als eigenaar van een huis genoemd:

Kadaster 1811-1832; C166:
Huis en erf, groot 02 roede 02 el, Hazeldonk, klassen 8.
Eigenaar: Peter Jan van Dousborgh.

11

12

Dit huis bestond nog niet in 1781 en dateert dus van de periode tussen 1781 en 1832. Francisca Helena Ernestina Conratz is rond 1840 overleden en Pieter van Dousborgh is op 10-02-1846 te Luik overleden.

Na het overlijden van het echtpaar Van Dousborgh-Conratz verkochten hun erfgenamen op 5 augustus 1846 bij een publieke verkoop in Asten ten overstaan van notaris Gerrit van Riet uit Deurne de heerlijkheid met onroerende goederen aan Rutger Bangeman Huygens van Löwendal. Dit is te lezen in de oprechte Haarlemsche courant van 16-06-1846:

13

Rutger Bangeman Huygens van Löwendaal is geboren te Kopenhagen op 06-05-1805 als zoon van Christiaan Diderik Emerens Johan Bangeman Huygens en Elise gravin de Danneskiold Løvendal. Hij is te Brussel op 30-03-1843 getrouwd met Helena Honorine Calina Aminaide Pappaert, geboren te Parijs op 20-09-1821 als dochter van Nicolas Pappaert en Catherine Coppe:

14

Het gezin van Rutger Bangeman Huygens van Löwendaal en Helena Honorine Calina Aminaide Pappaert:

# Voornaam Geboorte Huwelijk Overlijden Referentie
1 Woldemar Christiaan Vught 13-01-1844 Ongehuwd Parijs 15-03-1869
2 Olga Elisabeth Hortense Parijs 26-11-1846 Ongehuwd Parijs 03-06-1903
3 Maria Elise Vlierden 15-03-1848 Ongehuwd Parijs 22-12-1879

Rutger Bangeman Huygens, graaf de Løvendal werd in 1828 verheven in de Deense adelstand als Graaf de Løvendal. In 1843 kocht hij het kasteel Henkenshage te Sint-Oedenrode van zijn vader en in 1846 kocht Bangeman ook de hoeve Hazeldonk te Vlierden met het bijbehorende jachtrecht van de erfgenamen van Pieter van Dousborgh. Hij was secretaris van legatie te Vught en woonde vermoedelijk afwisselend op verschillende locaties, maar zijn gezin woonde op de Hazeldonk.

Zijn vrouw Helena Pappaert, die al sinds geruime tijd officieus gescheiden van haar man in Vlierden op de Hazeldonk woonde, wilde in 1853 een langdurige reis naar Frankrijk maken en vroeg daarvoor een paspoort. Het feit dat ze toen naast de schilderijcollectie ook de huishoudelijke liet veilen duidt erop dat ze toen al niet van plan was om ooit naar terug te keren. Nadat ze van haar man schriftelijke toestemming had ontvangen om tot veiling over te gaan gaf zij de uitvoering daarvan in handen van de Deurnese notaris Carel Lodewijk van Riet. Deze liet in De Noord-Brabanter van 11-10-1853 de volgende advertentie plaatsen:

15

Op 13-08-1856 verkocht Rutger Bangeman Huygens, na een vonnis van de arrondissementsrechtbank van Eindhoven van 03-01-1859 gewezen tussen Carel Lodewijk van Riet als eiser en van Löwendal als gedaagde, de onverdeelde helft van de heerlijkheid en goederen aan de Deurnese notaris. De andere helft ging in 1859 naar de kinderen van Pieter Joosten.

Rutger Bangeman Huygens van Löwendaal is op 15-05-1886 te Bournemouth (GB) overleden en Helena Honorine Calina Aminaide Pappaert is op 06-02-1894 te Parijs (F) overleden.

Carel Lodewijk van Riet is geboren te Deurne op 19-01-1813 als zoon van Gerardus van Riet en Caroline Leonardi. Hij is niet getrouwd en werkte als notaris in Deurne en regelde de verkoop van de hoeve in 1859:

De verkoop van hoeve Hazeldonk vond plaats ten overstaan van de Helmondse notaris Adrianus Franciscus van Bocholt. Op 24-02-1859 werd, na een beschikking daartoe door de voornoemde rechtbank, ten overstaan van voornoemde notaris de heerlijkheid Vlierden met het goed de Hazeldonk en het bijhorend jacht- en visserijrecht publiek verkocht. Carel Lodewijk was een zoon van notaris Gerrit van Riet, geboren in Deurne op 19-01-1813, en volgde na diens dood zijn vader op als notaris.

Carel Lodewijk van Riet is op 09-11-1880 te Deurne overleden.

De koper van het huis is Petrus (Pieter) Joosten, geboren te Vlierden op 21-06-1795 als zoon van Joost Antony Joosten en Maria van de Vorst. Hij is op 15-02-1822 te Vlierden getrouwd met Dorothea Verhees, geboren te Vlierden op 14-11-1791 als dochter van Arnoldus Verhees en Maria van Bree. Het gezin van Petrus (Pieter) Joosten en Dorothea Verhees:

# Voornaam Geboorte Huwelijk Overlijden Referentie
1 Arnoldus Vlierden 20-01-1823 Ongehuwd Vlierden 05-11-1884
2 Martinus Vlierden 12-05-1824 Ongehuwd Deurne 19-01-1900
3 Reinerus Vlierden 11-10-1825 Vlierden 11-02-1863
Hendrina Beijers
Deurne 26-02-1909
4 Maria Vlierden 08-04-1827 Vlierden 22-04-1852
Petrus Prinsen
Asten 15-06-1885 zie Voormalig huis G539
5 Petronella Vlierden 24-11-1828 Ongehuwd Gemert 02-05-1868
6 Catharina Vlierden 13-04-1830 Kind Vlierden 24-05-1830
7 Josephus Vlierden 09-04-1831 Kind Vlierden 21-05-1831
8 Josephus Vlierden 06-04-1833 Ongehuwd Vlierden 17-02-1891
9 Catharina Vlierden 15-03-1835 Ongehuwd Vlierden 17-02-1885
10 Johanna Maria Vlierden 07-03-1837 Kind Vlierden 02-11-1839

Petrus (Pieter) Joosten is op 19-03-1858 te Vlierden overleden en het huis gaat over op de oudste zoon Arnoldus Joosten. Dorothea Verhees is op 02-11-1881 te Vlierden overleden.

Hoe het de kinderen van Pieter Joosten verging met hun landgoed, wordt eveneens vertelt in het Vlierdens verleden1:

De kinderen Arnoldus, Martinus, Joseph, Catharina en Renier Joosten en Peter Prinsen als man van Maria Joosten erfden het landgoed van hun vader. Op 25 september 1883 vond een erfscheiding plaats en kwam de heerlijkheid, dat wil zeggen het heerlijke jacht- en visrecht, samen met het goed de Hazeldonk in handen van de vier eerstgenoemden. Van hen overleed Arnoldus op 5 november 1884; hij had testamentair bepaald dat Martinus, Joseph en Catharina zijn erfgenamen zouden zijn.

Op 10 februari 1885 vond weer een erfscheiding plaats waarbij Martinus en Joseph de heerlijkheid met het bijhorend jacht- en visrecht verwierven. Het geheel werd, met een aantal onroerende goederen, geschat op een waarde van 16000 gulden. De gebroeders Joosten, met recht zich heren van Vlierden noemende, raakten in een heftig conflict met de gemeente Vlierden over het jachtrecht. Toen raadslid Verstappen in de gemeenteraad bekendmaakte dat Joseph Joosten wel bereid was om het heerlijke jachtrecht ten zuidwesten van de weg Asten-Deurne af te staan aan de gemeente, reageerde de raad daarop met de opmerking dat hij zijn jachtrechten niet zou kunnen bewijzen en op 12 september 1886 publiceerde de gemeente Vlierden dat het aan iedereen verboden was om op gemeentegrond te jagen zonder voorafgaande toestemming. De gebroeders Joosten meenden zich van deze publicatie niks te hoeven aantrekken, ze bezaten immers het jachtrecht in heel Vlierden. Prompt werd Joseph Joosten op 20 september op de bon geslingerd door veldwachter Paulus Fransen toen hij aan het jagen was in het gemeentebos.

Hieronder in de Helmondsche courant van 14-02-1880 het vetmesten van varkens op de Hazeldonk door Dorothea Verhees en rechts in het Venloosch weekblad van 06-10-1888 de verkoop van hout door de gebroeders Joosten.

16

17

In de kadastrale leggers van de hoeve van het landgoed Hazeldonk op Astens grondgebied komen we de namen van Peter van Dousborgh, Rutger Huygens van Löwendal, Carel van Riet en Arnoldus Joosten tegen. Rond 1856 is het huis door de familie Joosten verpacht aan Johannes Keunen.

Johannes Keunen is geboren te Deurne op 12-05-1826 als zoon van Pieter Keunen en Maria van den Bosch. Hij is op 26-01-1856 te Deurne getrouwd met Geertruida van de Berkmortel, geboren te Bakel op 28-08-1825 als dochter van Michiel van de Berkmortel en Catharina Nooijen. Volgens het bevolkingsregister van Asten over de periode 1859-1869 wonen zij op huizingnummer C60:

18

In 1868 vertrekken zij naar Deurne; Geertruida van de Berkmortel is op 09-11-1892 te Deurne overleden en Johannes Keunen is op 18-04-1894 te Bakel overleden.

Het huis wordt dan bewoond door de broer van eigenaar Arnoldus Joosten, Reinerus Joosten, geboren te Vlierden op 11-10-1825 als zoon van Pieter Joosten en Dorothea Verhees. Hij is op 11-02-1863 te Vlierden getrouwd met Hendrina Beijers, geboren te Vlierden op 12-05-1821 als dochter van Laurens Beijers en Petronella Heijligers. Zij wonen tot 1877 in het huis en vertrekken dan naar Vlierden; Hendrina Beijers is op 10-02-1897 te Deurne overleden en Reinerus Joosten is op 26-02-1909 te Deurne overleden.

Daarna wordt het huis met inmiddels huizingnummer C64 bewoond door Mathijs Janssen, geboren te Deurne op 13-04-1823 als zoon van Peter Janssen en Antonetta Verlijsdonk. Hij is op 10-02-1854 te Deurne getrouwd met Geertruida van Stratum, geboren te Deurne op 29-04-1821 als dochter van Francis van Stratum en Petronella Aarts. Ook in het bevolkingsregister van Asten over de periode 1879-1890 wonen zij nog in het huis met huizingnummer C60. Geertruida van Stratum overlijdt te Asten op 22-07-1882 en Mathijs Janssen verhuist begin 1889 naar C141 (zie Voordeldonk 75):

19

Na het overlijden van Arnoldus Joosten eind 1884, wordt zij broer Martinus Joosten eigenaar en hij verkoopt het huis rond 1890. Het huis wordt aangekocht en bewoond door Henricus Clerks, geboren te Vlierden op 24-01-1850 als zoon van Johannes Klerks en Johanna Berkers. Hij is op 16-02-1887 te Aarle Rixtel getrouwd met Maria Helena van der Heijden, geboren te Aarle Rixtel op 08-09-1857 als dochter van Johannes van der Heijden en Jenne Maria Verhoeven. Ook over de periode 1890-1900 wonen zij in het huis met huizingnummer C56:

20

In de periode 1900-1910 wonen zij in het huis met huizingnummer C56 tot hun vertrek in 1903 naar de Achterbosch (zie Achterbos 12). Volgens de kadastrale legger is het huis verkocht aan Nicolaas Smits, geboren te Vlierden op 14-02-1877 als zoon van Hubertus Smits en Maria Anna Nooijen en consorten en zij verhuren het huis aan derden:

21

Vanaf 1903 bewoont Johannes van de Mortel, geboren te Asten op 14-09-1842 als zoon van Francis van de Mortel en Catharina van de Kruijs, het huis. Hij is op 15-01-1879 te Vlierden getrouwd met Petronella Nooijen, geboren op 24-08-1843 te Helmond als dochter van Hermanus Nooijen en Maria van Grotel.

In de krant de Zuid-Willemsvaart van 24-08-1907 wordt het gebruik van kunstmest op de velden met mangelwortelen door de familie Smits besproken:

Johannes van de Mortel en Petronella Nooijen vertrekken met hun gezin in 1910 naar Deurne en daarna bewoont Henricus Smits, geboren te Deurne op 18-10-1880 als zoon van Hubertus Smits en Maria Anna Nooijen, zijn intrek in het huis. Maria Anna Nooijen, geboren te Helmond op 02-03-1842 is een zus van de eerdergenoemde Petronella Nooijen. Henricus Smits is een broer van eigenaar Nicolaas Smits en is te Deurne op 04-07-1908 getrouwd met Johanna Joosten, geboren op 01-09-1874 te Deurne als dochter van Jacobus Joosten en Johanna van der Heijden. Volgens het bevolkingsregister van Asten over de periodes 1910-1920 en 1920-1930 wonen zij in het huis met huizingnummer C50 en later C37 en ook bekend staand als Rinkveld 9:

23

Rond 1922 wordt Henricus Smits eigenaar van het huis en enkele jaren later vindt er een uitbreiding plaats. Dit resulteert in kadasternummer C2489, waarvan rechts de kadasterkaart.

Links een foto van Johanna Joosten en rechts een foto van het ouderlijk gezin van Johanna Joosten met vooraan haar vader Jacobus (Keup) Joosten:

27 28

Hieronder een foto van het huis op het Rinkveld dat ook bekend stond als het 'Wit heuske':

Ook over de periode 1930-1938 wonen Henricus Smits en Johanna Joosten met hun gezin in het huis op het Rinkveld 9:

24

Linksonder een foto van het 'Wit heuske' en rechtsonder een foto van Johanna Joosten voor haar huis:

Hieronder een foto van Henricus Smits en Johanna Joosten en rechts daarvan een foto van hun gezin:

Johanna Joosten is op 15-12-1953 te Asten overleden en Henricus Smits is op 05-06-1959 te Liessel overleden en hieronder de overlijdensakte en het bidprentje bij hun overlijden:

25 26

Het huis is in 1969 afgebroken voor de aanleg van de huidige A67 en op de plaats van het huis ligt nu een weiland.

Overzicht bewoners

Kadasternummer C166
# Periode Naam eigenaar Geboorte Opmerking Verandering
C166 1832-1846 Pieter van Dousborgh Venlo 25-05-1772
C166 1846-1856 Rutger Huygens van Löwendaal Kopenhagen 06-05-1805
C166 1856-1859 Carel Lodewijk van Riet Deurne 19-01-1813
C166 1859-1903 Arnoldus Joosten Vlierden 20-10-1823
C166 1903-1922 Nicolaas Smits Vlierden 14-02-1877
C166 1922-1925 Henricus Smits Deurne 18-10-1880
C2489 1925-1938 Henricus Smits Deurne 18-10-1880 herbouw
Rinkveld 9
# Periode Naam hoofdbewoner Geboorte Tweede persoon Geboorte Vertrek
1824-1859 bewoning onbekend
C60 1859-1868 Johannes Keunen Deurne 12-05-1826 Geertrui Berkmortel Bakel 28-08-1825 naar Deurne
C64 1869-1877 Renier Joosten Vlierden 11-10-1825 Hendrina Beijers Vlierden 12-05-1821 naar Vlierden
C64 1877-1879 Mathijs Jansen Deurne 13-04-1823 Geertruida van Stratum Deurne 29-04-1821
C60 1879-1890 Mathijs Jansen Deurne 13-04-1823 Geertruida van Stratum Deurne 29-04-1821 naar C141
C56 1890-1900 Henricus Clerks Vlierden 24-01-1850 Maria Helena van der Heijden Aarle 08-09-1857
C56 1900-1903 Henricus Clerks Vlierden 24-01-1850 Maria Helena van der Heijden Aarle 08-09-1857 naar C42
C56 1903-1910 Johannes van de Mortel Asten 14-09-1842 Petronella Nooijen Helmond 24-08-1843 naar Deurne
C50 1910-1920 Henricus Smits Deurne 18-10-1880 Johanna Joosten Deurne 01-09-1874
C37 1920-1930 Henricus Smits Deurne 18-10-1880 Johanna Joosten Deurne 01-09-1874
9 1930-1938 Henricus Smits Deurne 18-10-1880 Johanna Joosten Deurne 01-09-1874
Referenties
  1. ^abVlierdens verleden (http://www.henkbeijersarchiefcollectie.nl)