Voordeldonk
Dit voorwoord is opgedeeld in verschillende voorwoorden specifiek voor de gehuchten Rinkveld en Achterbos, Brand en Kloostereind en Voordeldonk en Noord Voordeldonk.
Rinkveld en Achterbos
Het Rinkveld kan te maken hebben met het toponiem betreffende een ringvormig veld en op de kadasterkaart uit 1832 is in het midden met enige fantasie wel een half rond veld te benoemen. Ook op latere kaarten met meer detail is geen sprake van een rond veld.
Een andere verklaring voor de naam Rinkveld is afkomstig van het geslacht van Rinckvelt dat in de Middeleeuwen als nazaten van de graven van Rode in Helmond woonden. De vroegste vermelding is in het jaar 1391:
Heer Jan Wautgers, uter Hagen, priester, heeft verpacht aan zijn neven Willem, die zijn vaders broeder was, zijne goederen tot Rincvelt gelegen in Die Haege, voor 8 mud koren, ½ rogge en gerst, en 4 oude vlemsch schilden. Jan voorschreven behoudt zo lang hij leeft die Vlemsch camer die aen dat huijs op Rincvelt steet
De bewoners van de hoeve noemden zich van Rincvelt en behoorden tot het klooster van Binderen. Het is goed mogelijk dat deze herenboeren zich in de omgeving hebben verspreid en de nieuwe hoeven eveneens Rincvelt hebben genoemd. Naast Helmond komen in Deurne, Lierop, Asten, Bakel en Vlierden ook de naam Rincvelt voor.
We citeren hier uit een beschrijving van een fietsroute van heemkundekring de Vonder:
De Achterbosch behoort tot de oudst bekende toponiemen van Asten, daterend uit de Middeleeuwen. Achterbosch, in de Middeleeuwen Afterbosch, wijst op een bos tussen het dorp en de Astense Aa. Op Achterbosch is in de Middeleeuwen hoeve de Lensdonck ontstaan met een grootte van vier gebonten (een samenstel van balken bestaande uit twee stijlen en een ankerbalk), die in een Astense schepenakte van 4 februari 1464 voorkomt. De grond grenst onder andere aan de eigendommen hier van het Helmondse klooster Binderen, waar de huidige straatnaam Kloostereind op wijst. Twee eeuwen later, in november 1664, is er sprake van dat de Lensdonck is afgebroken en heeft plaats gemaakt voor de hoeve Achterbosch.De huidige buurtschap Achterbosch bestaat uit meerdere boerderijen, gegroeid uit die ene middeleeuwse hoeve. In de negentiende en twintigste eeuw zijn alleenstaande stallen omgebouwd tot boerderijen; een gebruikelijke ontwikkeling. De hoogteverschillen in het landschap zijn enerzijds het gevolg van het lage dal van de Astense Aa en anderzijds de eeuwenlange continue bemesting door de hoevenaars. In het dal lagen vroeger de beemden, de natuurlijke hooilanden. De boeren bemestten jaarlijks de akkers op Achterbosch met de mest uit hun potstallen. Door de manier van ploegen, in de rondte vanaf de rand naar het midden, zijn de landschappelijk waardevolle bolle akkers ontstaan. Achterbosch gaat over in Kloostereind. Het adellijke Cisterciënzerinnenklooster uit Helmond had hier in de Middeleeuwen bezittingen. Omdat ze vanuit Binderen het verst in deze richting vanaf het klooster lagen, werd het Kloostereind genoemd.
Peer Welten geeft de volgende beschrijving over enkele bewoners van de Achterbos:
Enkele typische bewoners van de Achterbos waren de drie gebroeders van Valen, Cor, Toon en Drikus. Als je het iemand van buiten Asten zou vertellen dan zouden ze je als gek en leugenaar uitmaken en toch is het echt waar. Ze leefden niet volgens de normale regels maar door 'n aparte taakverdeling onderling, boerden ze gemeenschappelijk en door hun wijze van leven werden ze ook nog sterk en ook oud, terwijl ze het met de hygiëne helemaal niet zo nauw namen.
Hun boerderij met bijgebouwen behoorde tot 'n eeuwenoude boerennederzetting gelegen aan de Achterbosch. Ik denk dat er op de wereld niemand zoveel spek heeft gegeten als deze drie vrijgezellen. Kijk de plaatjes boven, dat zegt sowieso al genoeg over hun wijze van kleden, eten en wonen.
De naam van de vroegere hoeve op de Achterbos, de Lensdonk, komen we met name in het Rinkveld veelvuldig tegen als Verleynsdonck, Verlensdonck en later Verlijsdonk. Ook de naam van de Agterbosch is een tijd in gebruik geweest, echter een splitsing van de boerderijen in 1760 heeft geleid tot vele nieuwkomers en springt er niet een naam uit.
Hieronder een kaart uit het midden van de 19e eeuw met daarin de buurtschappen Rinkveld en Achterbosch:
Brand en Kloostereind
Kloostereind en Brand zijn buurtschappen die deel uitmaken van het gehucht Voordeldonk. Bij de stichting Behoud Kasteelerfgoed Asten1 staat de onderstaande passage, waarin 'Hoeve de Brant' voorkomt:
Verspreid over het kasteellandschap ligt een aantal locaties waar de voormalige pachtboerderijen waren gesitueerd. Het gaat om de volgende locaties:
- Voorste Heusden.
- De Middenhoeve of Hofgoed. Hier bevond zich mogelijk de voorloper van het huidige kasteel. Het gebouw is verdwenen, twee langgerekte waterpartijen zijn nog wel aanwezig.
- De Brant.
- De Polder (bebouwing verdwenen).
- De Wolfsberg (bebouwing verdwenen).
- Achterste Heusden
De boerderijen zijn onlosmakelijk verbonden geweest bij het totstandkomen van het kasteellandschap.
Hoeve de Brant is dus een pachtboerderij die in eigendom was van de Heeren en Vrouwen van Asten en dat blijkt ook uit een archiefstuk uit 1725:
Asten Rechterlijk Archief107b folio 86 verso 11-12-1725:
Aan ons, schepenen van Asten, is getoond een opdracht van notaris Hendrik de Bie, te 's-Hertogenbosch namens Gerardus Assuerius Ludowicus Baron de Horion Colonster, Heer van Colonster, Angeleur, Goor, Buggenum, Grand Manior van Luyck, gedeputeerde van het land van Luyck en Graafschap Loon om overgave te doen van de tocht in de volgende leengoederen te weten:
- De hoge en middelbare jurisdictie van de heerlijkheid Asten, met het recht van aanstelling van drossard, secretaris en vorster.
- De gerechtigdheid van de jacht, houtschat, lenen, gruit, cijnsboek.
- Het Huis van Asten met de neerhuizingen, stallen, schuur, poort, singels, hof en boomgaard 10 lopense.
- De korenwindmolen.
Nog in vol eigendom de allodiale goederen te weten:
- Huis, hof en aangelag, land en groes te Heusden.
- Huis, hof, aangelag, schuur en schop op den Brant 7 lopense.
- Huis, schuur, hof en land de Polder 14 lopense.
- Huis, schuur, schop, hof en aangelag Wolfsberg 21 lopense.
- Huis, schuur, schop en aangelag te Heusden 2 lopense.
De overgave wordt gedaan aan Johannes Christofforus Baron de Bertholff, Heer van Baalen. De goederen zijn de constiuant aangekomen bij testament van wijlen zijn vrouw, Anna Wilhelmina Baronnesse de Doerne.
Notaris de Bie, de dato 11-12-1725 te Asten gepasseert.
Schepenen 's-Hertogenbosch.
In tegenstelling tot het adellijke bezit van Hoeve de Brant was het Kloostereind kerkelijk grondbezit in eigendom van het klooster van Binderen.
Het klooster van Binderen werd gesticht tussen 1244 en 1246, hoogstwaarschijnlijk door toedoen van Maria van Brabant, dochter van de Brabantse hertog Hendrik I, die door haar huwelijk met de Duitse keizer Otto IV keizerin werd. De stichting van het klooster is gebaseerd op onderstaande legende:
Maria van Brabant raakte met haar paard en page verdwaald tijdens een jachtpartij. Per ongeluk kwam zij met paard in een moeras terecht. Uit nood bad zij tot God en sprak de woorden: "O God, wees mij genadig, verlos mij uit deze nood. O God 'k binder in"! Niemand hoorde haar, toen zij aan God beloofde een klooster te stichten werd de grond onder haar weer vast en kon zij het moeras ongedeerd verlaten. Het moeras blijkt achteraf niet geschikt te zijn voor bebouwing. Tijdens een avond vroeg zij tijdens haar gebed aan Maria om een geschikte plaats. Toen zij vanuit 't Oude Huys naar buiten keek zag zij op een hoog veld bij rivier de Aa een aantal cisterciënzer nonnen in wit habijt, in gezelschap van zes jonkvrouwen, lopen. Uiteindelijk is dit de vestigingsplek van het klooster geworden. De naam van het klooster werd genaamd naar het angstig avontuur van Maria van Brabant; Binder-in, oftewel Binderen.
Na het overlijden van haar vader, kreeg zij Helmond als weduwengoed. In 1260 viel Helmond, na het kinderloze overlijden van Maria, weer terug aan het hertogdom. Toen was Binderen al een gerenommeerd klooster en de nonnen die in Binderen woonden, behoorden tot de orde van de Cisterciënzers, een strenge, op beschouwing en contemplatie gerichte orde. De abdij werd ten gevolge van vele giften een van de grootste grondbezitters van Helmond en nabije omgeving. De meeste grond lieten zij bewerken door pachters. Bekende pachthoeven waren onder andere de hoeve Ter Kemenade, de Pannehoeve en de Bommeneesche Hoeve. De abdij heeft ook een belangrijke rol gespeeld bij het ontginnen van veel woeste gronden en in het doorvoeren van nieuwe landbouwtechnieken.
Het klooster had, net als de meeste andere kloosters in Noord-Brabant, veel te lijden van de Tachtigjarige oorlog. Na de vrede van Munster in 1648 werd de abdij op bevel van de Staten-Generaal opgeheven. De rijke bezittingen werden staatseigendom. Het kloostergebouw zelf werd met de onmiddellijke omgeving in 1658 verkocht aan Johan Gans. Het werd daarna verbouwd tot patriciërswoning. In 1772 werd het gebouw verkocht aan Diederik Huygens, die het in 1776 met de grond gelijk maakte.
Tussen het Kloostereind en de Brand ligt nog een gebied met de naam de Vork, dat in dit boek bij de Brand is ingedeeld. De kadasterkaart uit 1832 en de topografische kaart uit 1920 hieronder maken de ligging van de buurtschappen duidelijk:
Voordeldonk en Noord Voordeldonk
Het gehucht Voordeldonk ligt ten oosten van Asten. Het laatste deel 'donk' komt vaak voor en staat voor een hoger gelegen zandrug. Het eerste deel kan te maken hebben met 'voorde' of 'voir', een plaats om een beek over te steken, of met 'vorrel' wat staat voor een smal stuk land. Aangezien in het Asten's vaak gesproken wordt van Vorreldonk en deze naam ook in de archiefbronnen voorkomt, ben ik geneigd tot deze laatste optie. Vorreldonk staat dan voor een smalle hoger gelegen zandrug. Echter de naam Voirdeldonck zien we ook terug in archieven uit de 15e eeuw en er bestaat een watergang met de naam 'de Voordeldonkse Broekloop'.
Bij de gemeente Asten lezen we het volgende over Voordeldonk:
Voordeldonk is een historisch gehucht met een waarschijnlijk laatmiddeleeuwse oorsprong. Gedacht wordt dat Asten tussen 1000 en 1250 ontstaan is als centrum van een tiendakkerdorp met Voordeldonk als één van de gehuchten die rondom Asten aanwezig waren. Helaas zijn er weinig tot geen archeologische gegevens uit bekend.
Voordeldonk is gelegen in een besloten, oude zandontginning. De akkers zijn door de eeuwenoude ophoging met plaggen vaak hoger gelegen en hebben soms een bolle ligging. De structuur van de gronden is te herkennen aan een vrij onregelmatige blokvormige verkaveling en een bochtige wegenstructuur. De Voordeldonk betreft een historische bebouwingsconcentratie welke aansluit op de oostzijde van de kern Asten en de overgang vormt tussen de kern en het landelijk gebied. Op de Kadastrale minuut is goed te zien dat de Voordeldonk eindigt in het langwerpige, driehoekig plein. Dit plein kan worden gezien als een dries, een open boerengebruiksruimte waar het vee werd verzameld, om daarmee naar de gemeenschappelijke weidegronden te gaan. De dries lag dan ook van oorsprong aan de rand van het dorp. Op de Cultuurhistorische Waardenkaart Noord-Brabant is de weg Voordeldonk aangeven als een historisch-geografisch lijnelement van redelijk hoge waarde. De bebouwing aan de Voordeldonk bestaat voornamelijk uit langgevelboerderijen waarvan verschillende als historische waardevolle bebouwing aan te merken zijn.
Voordeldonk is een van de historische aanloopwegen naar Asten. De oudere bebouwing in Asten is voornamelijk aan deze wegen gelegen. Deze bebouwing die nog aanwezig is, is nu met name in gebruik als burgerwoning. Eind 19e eeuw was reeds een concentratie van bebouwing aanwezig. De kruising Voordeldonk, Kloostereind, Achterbos bestond voorheen uit een brinkstructuur die thans niet meer aanwezig is.
Voordeldonk vormt één van de kleine nederzettingen rond Asten die dicht bij de overgangen naar nattere zones in het landschap lagen. Asten zelf ligt op een zandrug langs de Aa. Nederzettingen zoals Voordeldonk bestonden doorgaans slechts uit enkele langgevelboerderijen die pal langs een weg lagen. Dit komt overeen met het bewoningspatroon dat vanaf de 13e eeuw voor deze regio kenmerkend is. De bewoning lag als lintbebouwing langs de rand van wegen die aan de randen van de akkergebieden lagen. Vaak lag de bewoning op de overgang van de wat hogere naar de iets lagere delen in het landschap.
De uitgang donk duidt op een zandkop. Vanuit dergelijke kleine nederzettingen werden zogenaamde éénmansakkers geëxploiteerd en vond beweiding plaats van de natte beemden in de beekdalen. Voordeldonk lag nabij de Beeker loop en de Broekloop. Omdat Asten de eerste plaats was aan de rand van de Peel, werden hier reparatiewerkplaatsen voor wagens, kroegen en herbergen opgericht ten behoeve van reizigers en peelwerkers. Hieruit kwam ook een aanzienlijke handelsactiviteit voort.
Foto's van typische boerderijen gelegen op Voordeldonk.
En dan had je ook nog café van den Eijnden een uitspanning gelegen op Voordeldonk, geleid door Johannes (Jan) en Helena (Leentje) Snijders.
Later werd dit 'het Fortuintje', en in dat café werd je toen geholpen door Leentje van den Eijnden, daarom werd het later omgedoopt tot café en eetgelegenheid 'bij Leentje'. |
In 1760 vindt er een zwaar noodweer plaats en geeft een lijst met schade, de namen van de bewoners van Voordeldonk
Asten Rechterlijk Archief 121 folio 137; 22-08-1760:
Specificatque leyste ofte memorie geformeert door regenten van Asten. Na voorgaande publicatie op het aangeven der ingezetenen, wegens de schade hen overkomen terzake dat, op zaterdag 5 juli laatstleden door een extra swaar onweer, vergezelt met sware regen, stormwinden en swaare hagelslag waardoor de oogst te velde onder de nagenoemde uithoeken of haartgangen ten dele neergeslagen is. Ook is aan de huizen, schuren, boom- en tuinvruchten veel schade toegebracht. De oogst is op enige plaatsen voor de helft en op andere plaatsen minder geruïneerd. Op onderstaande lijst, die naar onze beste wetenschap is geformeert, is achter ieders naam gesteld het aantal lopense rogge dat door ieder was bezaaid, het aantal lopense der boekweit en zomervruchten en het bedrag der geleden schade, door de regenten is het minste of laagste bedrag getaxeert.
Naam bewoner | Huis | Bezaaid rogge | Bezaaid boekweit | Overige schade | Bedrag |
---|---|---|---|---|---|
Reynder Aarts | 5 | 2½ lopense | 3 copse | ƒ 16,- | |
Antoni Vreynse Verleysdonk | 6 | 6 lopense | 3 copse | ƒ 40,- | |
Joost Leenders van Hugten | 7 | 10 lopense | 4 lopense | ƒ 55,- | |
Mattijs Bollen | 8 | 9 lopense | 3½ lopense | ƒ 65,- | |
Huybert van Bussel | 9 | 12 lopense | 3½ lopense | ƒ 50,- | |
Philips Jansen | 10 | 16 lopense | 4 lopense | ƒ 70,- | |
Hendrik Marten Gielens | 11 | 7½ lopense | 3 lopense | ƒ 60,- | |
Jan Vervoordeldonk | 30 | 16 lopense | 4 lopense | ƒ 80,- | |
weduwe Laurens Antonis | 31s | 25 lopense | 5½ lopense | ƒ 130,- | |
Dirk Bosmans | 31 | 3½ lopense | ƒ 17,- | ||
kinderen Marcelis Berkers | 34 | 29 lopense | 8 lopense | ƒ 15,- | |
Peter van Bussel | 35 | 16 lopense | 4 lopense | Aan sijn huys, stallinge en schuur om en te neder geslagen | ƒ 100,- ƒ 100,- |
kinderen Marcelis Berkers | 36 | 13 lopense | 3½ lopense | En de huysinge daar in woonde en competeerende aan kinderen Marcelis Berkers voor een gedeelte ingestort en de stallinge schuur en torffschop int geheel omgewayt en ternedergeslagen |
ƒ 95,- ƒ 100,- |
De totale schade voor Asten bedraagt ƒ 11671,-. Aldus dese lijste geformeert in voegen als voorenstaat, ter raadcamer van Asten, op den twingtigste en een en twintigste augusty 17c sestig. Wijders verklaren wij, ondergeteekende schepenen en secretaris der heerlijkheyt Asten en Ommel, geleegen in den quartiere van Peeland, Meyerije van 's Hertogenbosch, dat wij de ingesetenen op het voorschrevene aangeven van haare oogst waarin den hagelslag is gevalle hebben vermaant en gerecommandeert om in oprechtheyt en na waarheyt hetselve, als onder eede, op te geven en te taxeeren na derselver beste kennis en wetenschap, niet op het meeste maar op het minste. Hetwelk soo als het ons voorkomt is gedaan en soo wij vermeene int generaal meer schade is geschiet als voors. leyste monteert, alsoo den oogst ten velde maar begroot is op tien gulden ider loopense dooreen gereekent en van veele haare oogst meer als voor de helft is geruineert, andere wederom voor een vierde, derde min of meer. Dat ook niet getaxeert is de kleynigheden vant afwayen van stro van de daken der huysen en schuure, verbrijselen van de glasen, boom- en tuynvrugten, twelk nog een merkelijke somme soude beloopen. In teeken der waarheyt hebben wij desen ten prothocolle onderteekent, binne Asten, den twee en twinstigste augusty 17c sestig. Jan van Riet, president, Antoni Haasen, Hendrick Berckers, Jan Vervoordeldonck, W. Bruynen, L. van Riet, Hendrick Peter Driesen, J. Losecaat, secretaris.
Hieronder een kaart uit het begin van de 20e eeuw met daarin het buurtschap Voordeldonk:
Rond 1938 zijn officiële straatnamen ingevoerd in Asten, maar in Voordeldonk waren voor die tijd al straatnamen bekend, zoals blijkt uit een krantenartikel in het dagblad van Zuid-Holland en 's-Gravenhage van 19-01-1915:
De Provinciale Noordbrabantsche en 's Hertogenbossche courant van 03-02-1928 meldt dat Voordeldonk op het electriciteitsnet wordt aangesloten:
Overzicht van de huizenquohiernummers, kadasternummers en huizingnummers per dorpsdeel:
Dorpsdeel | Huizenquohiernummer | Kadasternummer 1832 | Huizingnummer | Huidige adres 2023 |
---|---|---|---|---|
Achterbos | Voordeldonck huis 1, 3 en 4 | 3 cijfers begint met C4 of C6 | 2 cijfers, begint met C4 of C5 | Achterbos en Wezelstraat |
Bergweg | Wolfsberg huis 1 tot en met 4 | 3 cijfers begint met C8 | 2 cijfers, begint met C13 | Bergweg |
Bluijssens Broek | komt niet voor | na 1832, begint met D | 3 cijfers, begint met C12 | Bluijssens Broekdijk |
Brand | Voordeldonck huis 26, 27 en 28 | 3 cijfers begint met C5 of C6 | 3 cijfers, begint met C10, C11 of C12 | Brand en Venbergweg |
Kloostereind | Voordeldonck huis 20, 22 tot en met 25 | 3 cijfers begint met C4 of C6 | 2 cijfers, begint met C9 of 3 cijfers met C10 | Kloostereind |
Noord Voordeldonk | Voordeldonck huis 6 tot en met 11 | 3 cijfers begint met C4 of C6 | 2 cijfers, begint met C5 of 3 cijfers met C10 | Voordeldonk groter dan 85 |
Rinkveld | Voordeldonck huis 12, 13 en 14 | 3 cijfers begint met C1 | 2 cijfers, begint met C5 of C6 | Rinkveld en Valkenierstraat |
Voordeldonk | Voordeldonck huis 29 tot en met 32, 34, 35 en 36 | 3 cijfers begint met C7 of C8 | 3 cijfers, begint met C12 of C13 | Voordeldonk kleiner dan 85 |
Referenties
- ^Stichting Behoud Kasteelerfgoed Asten (https://kasteelasten.nl/)
Voordeldonk 95
Bij de verpondingen van 1680 wordt Jan Hicspoors als eigenaar genoemd:
Verpondingen 1680 XIV-58 folio 24:
Jan Hicspoors, gebruiker Goort Geerits.
Jan Andries Smolders Hicspoors is geboren te Liessel rond 1640 als zoon van Andries Hicspoors. Hij is op 24-11-1686 te Asten getrouwd met Frenske, geboren te Lierop rond 1640 als dochter van Johannes Hermens en Heylke van den Eijnden en weduwe van Jan Hendrix van de Achterbosch, die op 02-11-1684 te Asten is overleden (zie Achterbos 9):
Voor het huwelijk worden huwelijkse voorwaarden opgemaakt:
Asten Rechterlijk Archief 108 folio 64; 09-11-1686:
Jan Andries Smolders Hicspoors, bruidegom, geassisteerd met Andries Hicspoors, zijn vader, ter eenre en Freynske weduwe van Jan Hendricx Achterbosch geassisteerd met Joost Hendricx en Cornelis Peeters van Goch, haar respectievelijke zwager en neef. Zij maken huwelijksvoorwaarden. Indien de bruidegom vóór de bruid komt te overlijden dan zal zij ƒ 150,- ontvangen uit zijn goederen. Als de bruid vóór de bruidegom komt te overlijden dan zal hij uit haar goederen ontvangen ƒ 250,-, zonder verder nog iets te mogen pretenderen. Indien enige van de vóórkinderen van de bruid en haar eerste man gaan trouwen dan zullen de voors. Comparanten een zodanig uytsetsel geven als naar hun staet is. Indien uit de huwelijk kinderen geboren worden, zullen deze genieten en proffiteren hun rechten, zoals hier gebruikelijk is.
De gezinnen van Frenske Jansen met Jan Hendrick van de Vorst en met Jan Andries Hicspoors:
# | Voornaam | Geboorte | Huwelijk | Overlijden | Referentie |
---|---|---|---|---|---|
1 | Hendricus | Asten 05-10-1663 | Kind | Asten ±1663 | |
2 | Henrica | Asten 16-09-1665 | Asten 04-06-1690 Henricus Joannes Baessen |
Asten 11-04-1700 | zie Voormalig huis G562 |
3 | Johannes | Asten 14-03-1668 | |||
4 | Peter | Asten 07-05-1671 | Asten 31-01-1700 Mechel Jansen Vervordeldonck Asten 19-09-1706 Johanna Philips van Heugten |
Asten 11-06-1741 | zie Achterbos 9 en ook Voormalig huis C194 en ook Rinkveld 5 |
5 | Franciscus | Asten 28-04-1675 | Ongehuwd | Asten 18-04-1726 | |
6 | Maria | Asten 06-01-1677 | Ongehuwd | Asten 12-02-1731 |
* voor zover bekend geen kinderen uit het tweede huwelijk
Bij de verpondingen van 1707 en 1713 is Jan Hicspoors eigenaar en verpacht het huis aan derden; zij wonen zelf op de Achterbos (zie Achterbos 9):
Verpondingen 1707 XIV-59; 07-01-1707 folio 3 verso:
Jan Hicspoors, gebruiker Jan Willems.Verpondingen 1713 XIV-60 folio 54:
Jan Hickspoors, gebruiker Isbout Martens. In de bede ƒ 2-12-12.
Jan Hicspoors was schepen in Asten en in die functie ondertekende hij het document waarin geschreven wordt over het luiden van klokken in de kapel van Ommel1:
In de hoofdgeldlijst van 1717 wordt het gezin van Jan Hicspoors beschreven en is daar dus ook woonachtig:
Hoofdgeld XVIII-19; 05-03-1717:
Jan Hicxpors, Francijn de vrouw, Jan, Peeter, Francis, Marij en Jenneke, Hendrien de meijt, Joost, Marij en Jenneke de soons kinderen.
Frenske Jansen is op 28-02-1721 te Asten overleden en na het overlijden van Jan Hicspoors te Asten op 12-08-1733 melden de verpondingen van 1737 grote veranderingen:
Verpondingen 1737 XIV-61 folio 106 verso:
Juffrouw Johanna Margareta Lovens.
Weduwe de heer Theodorus Francis Schenaarts.
Tot Aarle Rixtel transport 06-01-1740.
Nu Hendrik Aarts transport 15-03-1740.
Huijs, hoff en aangelagh van Jan Hendrik Hikspoors 3 lopense. In de bede ƒ 2-12-12.
Zijn stiefzoon Peter van de Vorst (van de Agterbosch) heeft grote schulden en is gedwongen om zijn bezit te verkopen via de weduwe Schenaarts aan Hendrik Aarts:
Asten Rechterlijk Archief 15 folio 15; 26-10-1739:
Johanna Magreta Lovens weduwe van Theodorus Franciscus Schenaarts, te Aarle Rixtel, aanlegster contra Peter Jansen van de Vorst, gedaagde. Betreft het aflossen van ƒ 1800,- + intrest op 22-09-1671 schepenen Eyndhoven ten laste van Jan Hendriks cum suis gedaagdes overleden vader en ten behoeve van wijlen Johan Schenaarts, coopman, te Eyndhoven. De goederen van gedaagde bestaan uit huis, hof, groes en land aan Voordeldonk in gebruik bij Hendrik Aarts.Asten Rechterlijk Archief 94 folio 210 verso; 06-01-1740:
Michael van Nieuwstad, procureur, te Helmont, verkoopt, uit kracht van decreet en autorisatie van het Corpus van Asten, de verhandlichte goederen van Peter Janse van de Vorst. Hij verkoopt aan Juffrouw Johanna Margareta Lovens weduwe van Meester Theodorus Franciscus Schenaarts, te Aarle Rixtel de helft van hoeve de Agterbosch een huis, schop, stallingen, hof en aangelag met de wei, land en hei aan elkaar 100 lopense.Asten Rechterlijk Archief 95 folio 5; 15-03-1740:
Michael van Nieuwstad, wonende te Helmont, verkoopt aan Hendrik Aarts, als gebruiker huis, hof en aangelag met land en groes op Voordeldonk. Deze goederen zijn verkoper aangekomen bij transport de datum 06-01-1740. Belast met ƒ 2-14-0 jaarlijks aan de Kerk van Asten, ƒ 1-10-0 jaarlijks aan den Armen van Asten. Koopsom ƒ 80,-.
Het gezin van Hendrik Aarts is al eerder beschreven (zie Voordeldonk 93) en de bewoning van dit oude huis bekend als Voordeldonck 5 verloopt parallel aan het nieuwe huis Voordeldonck 5c:
Jaar | Eigenaar nummer 5 Voordeldonk | Bewoners nummer 5 Voordeldonk |
---|---|---|
1736 | Peeter van den Agterbosch | |
1741 | Hendrik Aarts | Hendrik Aarts |
1746 | Hendrik Aarts | Hendrik Aarts |
1751 | weduwe en kinderen Hendrik Aarts | weduwe en kinderen Hendrik Aarts |
1756 | weduwe en kinderen Hendrik Aarts | weduwe en kinderen Hendrik Aarts |
1761 | weduwe en kinderen Hendrik Aarts | weduwe en kinderen Hendrik Aarts |
1766 | Reijnder Hendrik Aarts | Reijnder Hendrik Aarts |
1771 | weduwe en kinderen Paulus van Gerven | Reijnder Aarts |
Zoon Arnoldus Henrici Aarts, geboren te Asten op 31-12-1728, verkoopt het huis in 1785 aan Jan Philipse van Hout:
Asten Rechterlijk Archief 101 folio 118 verso; 20-07-1785:
Arnoldus Aarts, op Voordeldonk, verkoopt aan Jan Philipse van Hout, op Voordeldonk huis, stal, hof en aangelag op Voordeldonk 4 lopense, ene zijde weduwe Jan Smits, andere zijde Peter Jacob Martens, ene einde de straat, andere einde Peter Canters; land de Reuzelman 3 lopense, ene zijde weduwe Jan Smits, andere zijde de straat, ene einde Francis van Bussel, andere einde Peter Coolen cum suis; het Hoyvelt 3 lopense, ene zijde weduwe Jan Smits, andere zijde en einde weduwe Joost van Hugten, ene einde weduwe Peter Berkers. Belast met ƒ 2-14-0 per jaar aan de Kerk van Asten. Koopsom ƒ 400,-.
Het gezin van Johannes Philipse van Hout is eerder beschreven (zie Voordeldonk 90) en de bewoningslijst over de periode 1776-1803 en de verpondingen van 1810 laten de wisseling van het huis van Arnoldus Henrici Aarts, hij verhuist naar een naastgelegen huis (zie Voordeldonk 93), naar Johannes Philipse van Hout zien:
Jaar | Eigenaar nummer 5 Voordeldonk | Bewoners nummer 5 Voordeldonk |
---|---|---|
1776 | Arnoldus Aarts | Arnoldus Aarts |
1781 | Arnoldus Aarts | Arnoldus Aarts |
1798 | Jan van Hout | Jan van Hout |
1803 | Jan van Hout | Jan van Hout |
Verpondingen 1810 XIVd-67 Voordeldonk folio 94 verso:
Maria Andries Verheijen weduwe 16-12-1809 van.
Jan Philipse van Houts bij transport 26-07-1785.
Arnoldus Aarts.
Nummer 5 huijs, hof en aangelag 3 lopense.
Na het overlijden van Johannes Philipse van Hout op 16-12-1809 te Asten en Anna Maria Dries Verhyden op 30-03-1821 te Asten, meldt het notariële archief de erfgenamen van het huis:
Notarieel Archief 47-14 Asten 16-08-1824:
Philips, Andries en Petronella van Hout, Willem Bots man van Angenes van Hout, Willem van Bussel man van Hendrina van Hout, horlogiemaker te Eindhoven. Zij verdelen de goederen hun nagelaten door hun ouders. Philips, Andries en Petronella krijgen huis en aangelag te Voordeldonk, groot 66 roede 20 el.
Bij het kadaster van Asten over de periode 1811-1832 staan Philip, Andries en Petronella van Hout als eigenaren:
Kadaster 1811-1832; C670:
Huis en erf, groot 04 roede 71 el, noord Voordeldonk, klassen 9.
Eigenaar: Philip, Andries en Petronella van Hout.
Hieronder de kadasterkaart met daarop in de cirkel het huis en hieronder de bijbehorende kadastergegevens:
Philip van Hout is ongehuwd op 26-03-1837 te Asten overleden en Andries van Hout is ongehuwd op 22-08-1863 te Asten overleden, waarbij Piet Bots, zoon van Willem Bots en Agnes van Hout (zie Voordeldonk 90) en Peter Bukkems, zoon van Johannes Bukkems en Anna Maria Martens (zie Voormalig huis C773) aangifte doen.
In het huis komt vanuit een naastgelegen huis (zie Voordeldonk 90) wonen zus en nieuwe eigenaar Agnes van Hout, geboren te Asten op 22-07-1792. Zij is sinds 25-05-1862 weduwe van Willem Leendert Bots, geboren te Asten op 30-08-1791 als zoon van Leonardus Dirck Bots en Catharina Franciscus van de Vorst (zie Voormalig huis B709), met wie zij op 30-04-1826 te Asten getrouwd was. In het bevolkingsregister van Asten over de periode 1859-1869 woont zij met haar kinderen in het huis met huizingnummer C102, later veranderd in C113:
Agnes van Hout is op 15-11-1872 te Asten overleden en dochter Anna Maria Bots, geboren te Asten op 16-10-1832 komt in het huis wonen. Zij is op 17-02-1873 te Asten getrouwd met Joannes Ceelen, geboren te Asten op 07-03-1831 als zoon van Hendrik Ceelen en Joanna Maria Sleegers. Ook over de periodes 1879-1890, 1890-1900 en 1900-1910 wonen zij in het huis met achtereenvolgens huizingnummer C115, C111 en C120:
Joannes Ceelen overlijdt te Asten op 09-03-1908 en Anna Maria Bots overlijdt op 06-09-1914 te Asten. Hun dochter Agnes Ceelen, geboren te Asten op 23-05-1876 woont daarna in het huis. Zij is op 14-09-1906 te Asten getrouwd met Adrianus Verbeten, geboren te Gemert op 24-06-1879 als zoon van Johannes Verbeten en Johanna Huijbers.
Het huis, dan in eigendom van Adrianus Verbeten, is rond 1911 verbouwd en krijgt kadasternummer C2413, zoals te zien is op nevenstaande kadasterkaart. |
In de bevolkingsregisters van Asten over de periodes 1910-1920 en 1920-1930 wonen zij in het huis met huizingnummer C108 en C94 respectievelijk:
Adrianus Verbeten verblijft van 07-09-1921 tot 20-01-1925 enige tijd in Vught en waarschijnlijk is dat de reden waarom hij in de krant de Zuid-Willemsvaart van 19-11-1921 vee en landbouwgreedschappen verkoopt:
Adrianus Verbeten is op 26-03-1930 te Asten overleden en in de krant de Zuid-Willemsvaart van 29-03-1930 en 05-04-1930 verkoopt zijn weduwe Agnes Ceelen haar roerende goederen en de boerderij:
Agnes Ceelen is op 11-03-1931 te Asten overleden.
De koper van het huis is Johannes van KesseI en hij verhuurt het huis aan zijn schoonzoon Petrus Berkers, geboren op 23-10-1897 te Asten als zoon van Theodorus Berkers en Johanna Maria Loomans (zie Voordeldonk 91). Hij is op 19-04-1929 te Asten getrouwd met Francisca van Kessel, geboren te Asten op 20-07-1899 als dochter van Johannes van Kessel en Antonetta van de Ven (zie Achterbos 5) en zus van Hendrikus van Kessel (zie Voordeldonk 93). In het bevolkingsregister van Asten over de periode 1920-1930 komen zijn vanuit Heusden (zie 't Hoekske 8) op Voordeldonk 25 wonen:
Ook over de periode 1930-1938 wonen Petrus Berkers en Francisca van Kessel nog met hun gezin in het huis op Voordeldonk 25:
Rond 1930 wordt de boerderij gesloopt en opnieuw opgebouwd onder hetzelfde kadasternummer C2413, zoals aangegeven op de nevenstaande kadasterkaart. kort daarna wordt Petrus Berkers eigenaar van de boerderij. In de krant de Zuid-Willemsvaart van 28-08-1935 de geboorte van dochter Johanna: |
Hieronder een foto van het gezin Berkers-van Kessel met onder van links naar rechts vader Petrus (Piet), zoon Petrus (Piet), moeder Francisca (Cisca) en Embertus (Embert) en boven van links naar rechts Henricus (Harry), Johannes (Jan), Johanna (Anna), Theodorus (Dorus) en Petrus Antonius (Toon):
Francisca van Kessel is op 02-02-1972 te Geldrop overleden en Petrus Berkers is op 07-04-1989 te Bakel overleden. Hieronder het bidprentje van Petrus Berkers bij zijn overlijden:
De ambtelijke taal voor een uitbreiding van zijn boerenbedrijf2 is in de loop van vier eeuwen toch wel enigszins veranderd:
Besluit melding Verordening stikstof en Natura 2000 Noord-Brabant.
Geachte heer Berkers,
Op 4 oktober 2011 hebben wij uw melding op basis van de Verordening stikstof en Natura 2000 Noord-Brabant (hierna: de Verordening) ontvangen. De melding is gedaan voor het uitbreiden van een melkrundveehouderij aan de Voordeldonk 95 te Asten.
Procedure
Op 13 augustus 2012 hebben wij u per brief kenbaar gemaakt dat er op dat moment niet voldoende saldo in de depositiebank aanwezig was om positief te beschikken op uw salderingsverzoek. Wij hebben uw melding daarom zes maanden aangehouden. Binnen deze termijn is er nieuw saldo beschikbaar gekomen waardoor uw salderingsverzoek alsnog in behandeling genomen kan worden.
Saldering
Wij hebben de melding beoordeeld en geconstateerd dat voor de beoogde situatie de emissie ten opzichte van het gecorrigeerde emissieplafond in de uitgangssituatie toeneemt. De opgegeven totale emissie op basis van het gecorrigeerde emissieplafond bedraagt voor de uitgangssituatie 1.057,4 kg NH3 per jaar. De emissie komt overeen met de milieuvergunning van 17 december 1993. In de beoogde situatie bedraagt de opgegeven totale emissie 1.999,3 kg NH3 per jaar. U heeft in uw melding aangegeven te willen salderen via de depositiebank. Uw melding wordt daarom gezien als een salderingsverzoek conform artikel 6, lid 2, van de Verordening.
Op grond van artikel 19kf, tweede lid, van de Natuurbeschermingswet 1998 en artikel 12 van de Verordening hebben wij een depositiebank ingericht voor het salderen van stikstofdeposities op de kwalificerende voor stikstof gevoelige habitats die binnen de Brabantse Natura 2000-gebieden liggen. De depositiebank wordt gevuld met de vervallen en vrijgekomen stikstofdeposities op de voor stikstof gevoelige habitats van de Natura 2000-gebieden. Deze vervallen en vrijgekomen stikstofdeposities zijn afkomstig van veehouderijbedrijven die na 7 december 2004 hun bedrijfsvoering hebben beëindigd of gewijzigd.
Uw bedrijf valt onder categorie A en voldoet aan de voorwaarden uit de Verordening zoals deze gold op het moment van indienen van de melding. De beoogde situatie (de nieuw te bouwen stal 4) voldoet aan de voorwaarde uit Bijlage 1 van de Verordening. Daarmee voldoet u aan de staltechnische eisen. Dit betekent dat we uw verzoek kunnen behandelen.
Hieronder de streetview van de boerderij op Voordeldonk 95, waar nu nog een nazaat van de familie Berkers woont:
Overzicht bewoners
Kadasternummer C670
# | Periode | Naam eigenaar | Geboorte | Opmerking | Verandering |
---|---|---|---|---|---|
C670 | 1832 | Philip van Hout | Asten 08-02-1776 | ||
C670 | 1855-1863 | Andries van Hout | Asten 02-06-1788 | ||
C670 | 1863-1872 | Agnes van Hout | Asten 22-07-1792 | ||
C670 | 1872-1908 | Joannes Ceelen | Asten 07-03-1831 | ||
C670 | 1908-1911 | Adrianus Verbeten | Gemert 24-06-1879 | ||
C2413 | 1911-1930 | Adrianus Verbeten | Gemert 24-06-1879 | verbouw | |
C2413 | 1930-1938 | Petrus Berkers | Asten 23-10-1897 | herbouw |
Voordeldonk 25
# | Periode | Naam hoofdbewoner | Geboorte | Tweede persoon | Geboorte | Vertrek |
---|---|---|---|---|---|---|
1811-1824 | Anna Maria Verhyden | Asten 19-10-1749 | weduwe van Hout | † 30-03-1821 | ||
1824-1837 | Philip van Hout | Asten 08-02-1776 | met broer Andries | † 26-03-1837 | ||
1837-1859 | Andries van Hout | Asten 02-06-1788 | † 22-08-1863 | |||
C102 | 1859-1863 | Andries van Hout | Asten 02-06-1788 | † 22-08-1863 | ||
C102 | 1863-1869 | Agnes van Hout | Asten 22-07-1792 | weduwe Bots | † 15-11-1872 | |
C113 | 1872-1879 | Joannes Ceelen | Asten 07-03-1831 | Anna Maria Bots | Asten 16-10-1832 | |
C115 | 1879-1890 | Joannes Ceelen | Asten 07-03-1831 | Anna Maria Bots | Asten 16-10-1832 | |
C111 | 1890-1900 | Joannes Ceelen | Asten 07-03-1831 | Anna Maria Bots | Asten 16-10-1832 | |
C120 | 1900-1908 | Joannes Ceelen | Asten 07-03-1831 | Anna Maria Bots | Asten 16-10-1832 | † 09-03-1908 |
C120 | 1908-1910 | Adrianus Verbeten | Gemert 24-06-1879 | Agnes Ceelen | Asten 23-05-1876 | |
C108 | 1910-1920 | Adrianus Verbeten | Gemert 24-06-1879 | Agnes Ceelen | Asten 23-05-1876 | |
C94 | 1920-1930 | Adrianus Verbeten | Gemert 24-06-1879 | Agnes Ceelen | Asten 23-05-1876 | ± 26-03-1939 |
25 | 1930-1931 | Agnes Ceelen | Asten 13-05-1876 | weduwe Verbeten | † 11-03-1931 | |
25 | 1931-1938 | Petrus Berkers | Asten 23-10-1897 | Francisca van Kessel | Asten 20-07-1899 |
Referenties
- ^Bijdragen voor de geschiedenis van de provincie der Minderbroeders in de Nederlanden, 1960 (https://www.delpher.nl/nl/tijdschriften/view?coll=dts&identifier=MMENLK04:020869001:00066&objectsearch=hicspoors&query=hicspoors+asten)
- ^Verlenen van agrarische vergunningen in Noord-Brabant (https://www.brabant.nl/)