Wolfsbergsche Heide

Het buurtschap met de naam Wolfsbergsche Heide wordt volgens de kadasterkaart van 1832 aan de noordzijde begrensd door de Langhstreaet, aan de westzijde door de Wolfsbergsche Straat, aan de oostzijde door Voordeldonk en aan de zuidzijde door de kleine Aa op de grens met Heusden. Hieronder is het deel Wolfsberg links op de kadasterkaart van 1832 te zien en rechts op de topografische kaart van 1935:

Het wegenpatroon van de hoofdwegen op de Wolfsbergsche Heide is hetzelfde gebleven. In 1832 staan er 8 huizen in de Wolfsbergsche Heide en dat aantal neemt toe tot 13 huizen in 1935.

Gaan we terug in de tijd dan kunnen we uit de lijst van vergoedingen voor misoogsten voor de bewoners van 1739 de bewoning van die huizen in die tijd reconstrueren:

Asten Rechterlijk Archief 118 folio 170; 29-12-1739:
Specifique lijste ofte memorie geformeert door schepenen en secretaris van Asten volgens het opgeven van de ingesetenen van Asten van soodanige als de ingesetenen van Asten geleeden hebben vant verhagelen van koorn op de 13^e july en afwayen van de boekweyt op den 15^e augustus 1737 wanneer het koorn en boekweyt rijp was. Alsmede van de menigvuldige swaare regen die gevallen is in de voorschrevene jaare 1737, 1738 en 1739 waardoor de weylanden geheel onder water gestaan hebben en het gras en hoy daardoor veel bedorven en verdronken is geworden door hetwelke veel runtvee en schapen bedorven en gestorven sijn, alsoo deselve op leege en natte weyen haar voedsel hebben moeten haalen, welk verdronken gras en hoy dat bedorven was in de wintertijden hebben moeten eeten. Mitsgaaders vant bevriezen van de boekweyt in desen jaaren 1739, tusschen de 15^e en 16^e juny allent welke schaade de navolgende ingeseetenen hebben opgegeven en getaxeert onder presentie vant selve ten allen tijde, des gerequireert werdende, met solemneele eede sullen bevestigen soo en gelijk bij of agter ider sijn naam is uytgetrocken en hierna is volgende te Wolfsbergsche Heide:

* in het huizenquohier ingedeeld bij Heusden

Aldus dese lijste gemaakt en geformeert in voege als vooren volgens het opgeven der ingesetenen onder presentie van eede dat deselve de ongelucken en schaaden gehadt hebben, soo en gelijk agter ider sijnen naam staat aangeteekent en tot een som is getaxeert na ider sijn beste kennis. Wijders verklaaren wij ondergeteekende schepenen van Asten, op den eed ten aanvank van onser bediening gedaan dat de ingesetenen alhier wegens het verhagelen van koorn, afwayen en bevriesen van de boekweyt, sterven van een menigte beesten en schapen, verdrinken van hoy, gras, koorn en andere vrugten als int hooft deeser lijst, seer veelen groote schaade geleeden hebben en vooral in dese jaare, alsoo den ingesetenen alhier den grooten reegen die er is gevallen als anders op sijn best maar eene halve oogst gehadt hebben waardoor deselve buyten staat geraakt sijn om haar verschulde 's lants- en dorpslasten te konnen opbrengen en betaalen waardoor de ingesetenen dagelijks veele schaade en executiecosten moeten ondergaan. In teeken der waarheyt hebben wij deese ten prothocolle onderteekent binnen Asten, desen 28 december 1739.

Asten Rechterlijk Archief 121 folio 137; 22-08-1760:
Specificatque leyste ofte memorie geformeert door regenten van Asten. Na voorgaande publicatie op het aangeven der ingezetenen, wegens de schade hen overkomen terzake dat, op zaterdag 5 juli laatstleden door een extra swaar onweer, vergezelt met sware regen, stormwinden en swaare hagelslag waardoor de oogst te velde onder de nagenoemde uithoek of haartgang Wolfsberg ten dele neergeslagen is. Ook is aan de huizen, schuren, boom- en tuinvruchten veel schade toegebracht. De oogst is op enige plaatsen voor de helft en op andere plaatsen minder geruïneerd. Op onderstaande lijst, die naar onze beste wetenschap is geformeert, is achter ieders naam gesteld:

• het huis waarin hij woont
• het aantal lopense rogge dat door ieder was bezaaid.
• het aantal lopense der boekweit en zomervruchten.
• het bedrag der geleden schade, door de regenten is het minste of laagste bedrag getaxeert.

* in het huizenquohier ingedeeld bij Heusden

Het betreft de bovengenoemde vijf huizen en nog twee huizen die voor 1740 zijn afgebroken en een huis, waarvan de eigenaren geen land of vee hebben bezeten. Hieronder wordt startend vanaf de Langhstraet tegen de wijzers van de klok in de bewoningsgeschiedenis van de huizen kort samengevat.

Het meest richting Voordeldonk gelegen huis aan de Langhstraet (de huidige Bergweg) komt niet voor in de bovengenoemde lijst en is destijds in bezit van Johannes van de Cruys, maar is toentertijd al niet meer bewoond en kort daarna afgebroken.

Voor het daar westelijk van gelegen huis geldt hetzelfde. Het is van 1680 tot 1737 in bezit Wilhelmus Thijs Haasen, echter vanaf 1736 niet meer bewoond en in 1741 afgebroken.

In 1738 wordt voor Goort Hendrix Huijbers daarnaast een huisje gebouwd door de Armen van Asten en het wordt door hem bewoond van 1738 tot 1746. Daarna heeft Aart Jansen Smits van 1746 tot 1777 het huis in eigendom gehad en bewoond en diens zoon Willem Aart Smits van 1777 tot 1811. Het huisje is daarna weer eigendom van de Armen van Asten en wordt door nog onbekenden bewoond tot het in 1859 is afgebroken.

Een huis aan het begin van de Langhstraet is een verhuurd huis, waarvan Philips Frans Philipsen al sinds 1605 eigenaar is en zijn zoon Franciscus Philips Voermans neemt het in 1654 bij zijn overlijden over. Diens zoon Antonie Fransen Voermans erft het huis in 1681 en verkoopt het enkele jaren later aan Huybert Hendrickx. Na de dood van Huybert Hendrickx in 1718 krijgt schoonzoon Henrick Aert Wolfs het huis toegewezen en diens nazaten zijn tot 1736 eigenaar. Het huis wordt verkocht aan Andreas Dircks van Heugten en hij verkoopt het in 1742 aan Francis Jan Plenders. Hij is behalve eigenaar ook bewoner van het huis en zijn zoon Francis Francis Plenders neemt het in 1762 over en na diens overlijden in 1776 zijn de kinderen eigenaar. In het begin van de 19^e eeuw komt het bij een erfdeling in handen van de kinderen van schoonzoon Antonie Muyen, die het in 1840 verkopen aan Arnoldus de Leeuw. In 1868 wordt het doorverkocht aan Johannes Gerits van Bussel, de vader van zwerver 'Moentjes Graard', die er tot 1897 heeft gewoond. Daarna wordt het huis enige jaren verhuurd en in 1908 verkocht aan de familie Bukkems, die er tot 1972 heeft gewoond.

Het huis, gelegen op de zuidelijke hoek van de Wolfsbergsche straat en de Langhstraet, is sinds 1678 in eigendom van Geerit Aerts en gaat bij diens overlijden in 1715 over naar zijn schoonzoon Jacob Joosten van Heugten. Na zijn overlijden en dat van zijn weduwe in 1756 valt het huis ten deel aan schoonzoon Antonie Jaspers Bouwmans, wiens familie er tot 1779 woont. Daarna wordt het verkocht aan Willem Jan Daendel Ceelen en zijn zoon Johannes Willem Ceelen en kleinzoon Theodorus Ceelen hebben er tot 1903 gewoond. Toen is het huis verkocht aan Johannes Vrenken en na diens overlijden in 1913 doorverkocht aan de familie van den Eerenbeemt. Zij hebben er tot de afbraak rond 1968 gewoond.

Het naastgelegen huis aan de oostzijde van Wolfsbergsche Straet betreft een nieuw huis, gebouwd rond 1720 in bezit van Thomas Hoefnagels en na diens overlijden in 1731 gaat het over naar zijn zoon Hendrick Thomas Hoefnagels. Het wordt bewoond door zijn zwager Cornelis Lambers en na de dood van alle betrokkenen. komt het in handen van diens zoon Lambert Cornelis. Hij woont er van 1760 tot 1798 en daarna komt zijn schoonzoon Arnoldus Hendriks van de Goor in het huis wonen. Neef Johannes Hendrik Goris is dan de nieuwe eigenaar en bewoner en in 1848 erft zijn schoonzoon Johannes van der Loo het huis. In 1897 vindt er herbouw plaats en wordt een deel verhuurd, terwijl het grote huis in eigendom komt van schoonzoon Mathijs Joosten. Na diens overlijden in 1932 is zijn schoonzoon Andries Seijkens de nieuwe eigenaar en tot 1938 de bewoner.

Verder zuidwaarts ligt de oudste kasteelboerderij enigszins van de Wolfsbergsche Straat gelegen, die met de namen Schildmeer, Hulterman, Groenewoud of Wolfsberg werd aangeduid. In documenten uit de 15^e eeuw komt het toponiem Schildmeer al voor:

Asten Rechterlijk Archief folio 11 verso 10-04-1464:
Maes Henricszoonvan Lammen heeft opgedragen aan Hendrick den Boes en Dirc Dirc Hadewigenzoon een huis en schuur en hofstad en erfenis daarbij,geheten, den Schildmeercamp, ene zijde Dirc Colen, andere zijde Dirc Hadewigenzoon, ene einde erf van de verkoper, voorheen van wijlen Jan Maes, andere einde de straat.

In documenten van latere datum zien we ook de combinatie van Schildmeer en Hulterman:

Asten Rechterlijk Archief 67 folio 21; 05-06-1609:
Jasper Thielmans verkoopt aan Claudius Ideleth land in de Schiltmeer den Helterman met alle erffenisse daarbij gelegen, ene zijde en einde de gemeente, andere zijde Marie Aerts dochter van Ayen, andere einde de Heer van Asten. Belast met 1 mud rogge per jaar aan de Heilige; 126 gulden 13 stuiver aan Meester Henrick van Broeckhoven.

Asten Rechterlijk Archief 76 fol. 29 16-09-1644
Agnes van Merode, Vrouwe van Asten, verkoopt aan Anthonis Hanrick Canters, oud president een cijns van ƒ 900,- à 5%. Onderpand een cijnshoeve in de Wolsberch genaempt de hoeve in de Schiltmeer in teulland groot 36 lopense, te weten den Holterman, de Reyen met voorts huysinghen, bemden en alle andere landerijen, weyden en alle andere appendentien en dependentien vandien. Mitsgaders vuyt haer chijnsboeck als wesende insgelijcx chijnsgoet daervuyt de chijnsen binnen Asten worden geheven, genoch bekent wesende.
Naschrift: In de ƒ 900,- is gesmolten een obligatie van ƒ 300,- ten laste van wijlen Bernard van Merode, Heer van Asten ten bate van Anthonis Canters de dato 01-10-1618.
Marge: Michiel Jacops en Meester Antony Canters, mede voor de erfgenamen van Anthonis Canters zijn door Everard van Doerne, Heer van Asten, voldaan van de voorschreven rente op 08-10-1659.

Deze hoeve wordt sinds 1608 bewoond door Philips Frans Philipsen en na zijn dood in 1630 hebben waarschijnlijk zijn vrouw Peerken Teunis Loomans en kinderen nog enige tijd de hoeve gepacht. In 1650 staat Cornelis Egidius Tielen als pachter te boek en van 1670 tot 1689 Anthonis Martens. Daarna wordt Francis Goorts van Bussel van 1689-1733 de pachter en zijn schoonzoon Mathijs Janssen Slaats neemt het daarna over. Voor een periode van 150 jaar zijn nazaten en aangetrouwden bewoners; Petrus Mathijs Slaats van 1747 tot 1797, Mathijs Peter Slaats van 1797 tot 1821, Johannes Mathijs Slaats van 1821 tot 1831, zijn broer Arnoldus Mathijs Slaats van 1831-1864 en tenslotte zijn dan nog ongehuwde dochters Wilhelmina, Hendrica en Francisca Slaats van 1864 tot 1874. Henricus Zelten is van 1874 tot 1894 de nieuwe pachter van de boerderij en daarna Arnoldus Strijbosch van 1894 tot 1903 en zijn kinderen Peter, Geertruida en Johanna Maria tot 1925. Vanaf die datum heeft Dorus van Laarhoven tot na de Tweede Wereldoorlog de kasteelboerderij 'de Hulterman' bewoond.

In het meest zuidelijke puntje op de grens met Heusden ligt een boerderij in bezit van de Heeren en Vrouwe van Asten. Hij wordt vanaf het begin rond 1690 gepacht door Godefridus Aert Verdonck en na diens dood in 1710 door zijn stiefzoon Johannes Peeters. Die verhuist in 1715 en de nieuwe pachter is Gerit Faes Kerckels, waarna bijna 200 jaar nazaten van hem de hoeve met de naam "de Polder" hebben gepacht. De naam 'Polder' kan volgens J. de Vries in het etymologisch woordenboek afgeleid zijn van een slaapplaats in een stal waar knechten overnachten. Vanaf 1748 tot 1783 zijn zoon Joost Gerit Kerkers; van 1783 tot 1815 zijn kleinzoon Gerardus Joost Kerkers; van 1815-1831 zijn achterkleinzoon Henricus Gerard Kerkers. Zijn dochter Maria Kerkers trouwt met haar achterneef Adriaan Jan Kerkers en zijn van 1831-1856 pachter. Daarna volgt zoon Gerard Kerkers van 1856 tot 1873 en tenslotte diens dochter Petronella Kerkers, getrouwd met Bonaventura Slaats tot 1902. Daarna wordt de boerderij verkocht aan Johannes Frenken, die er een jaar gewoond heeft en vervolgens verhuurd aan Joost van de Ven. Joost van de Ven is in 1912 nog eigenaar geworden en zijn vrouw en kinderen hebben er nog tot na de Tweede Wereldoorlog gewoond.

In de Polder hebben ook nog vier arbeidershuisjes gestaan, door de gemeente Asten gebouwd rond 1860 en afgebroken rond 1910. Deze huisjes werden bewoond door wevers, dagloners, ongehuwden of weduwen / weduwnaars of fabrieksarbeiders.

Van alle genoemde huizen is heden ten dage niets meer terug te vinden en in de Wolfsbergsche Heide aan de huidige Polderweg staat nu nog een huis gebouwd rond 1900 en een boerderij gebouwd in 1927.

Polderweg 30

Op bouwland E1026 worden rond 1843 in opdracht van Renier van der Linden twee huizen gebouwd met kadasternummers E1295 en E1296, waarvan dit laatste het kleinste en meest westelijk gelegen is. De huizen worden in 1851 verkocht aan bakker Jan Jan van den Einden en in 1853 doorverkocht aan Adriaan Kerkers.

De twee huizen zijn al die tijd verhuurd geweest, waarbij het grote huis vanaf 1868 bewoond wordt door Wilhelmus van de Ven, geboren te Lierop op 29-08-1830 als zoon van Wilhelmus van de Ven en Petronella van Eijk. Hij is als dagloner op 03-02-1868 te Asten getrouwd met Maria Elisabeth Manders, geboren te Deurne op 01-09-1823 als dochter van Arnoldus Manders en Hendrina van Veldhoven. In het bevolkingsregister van Asten over de periode 1859-1879 wonen zij in het huis met huizingnummer D6:

In 1876 zijn beide huizen verkocht aan Marcellus Adriaans en ook in de periode 1879-1890 wonen Wilhelmus van de Ven en Maria Elisabeth Manders in het huis met huizingnummer D6:

In de krant de Zuid-Willemsvaart van 12-12-1885 verkoopt Willem van de Ven onroerende goederen:

Het kleine huis is verhuurd aan Johannes Rooijmans, geboren te Asten op 17-09-1798 als zoon van Joannes Rooijmans en Maria Kanters. Hij is als dagloner op 04-05-1827 te Asten getrouwd met Arnoldina van de Kerkhof, geboren te Deurne op 22-11-1788 als dochter van Hendrik van de Kerkhof en Maria Slaats. In het bevolkingsregister van Asten over de periode 1859-1879 komen we hen tegen op huizingnummer D5b:

Arnoldina van de Kerkhof is op 23-07-1867 te Asten overleden en Johannes Rooijmans is te Asten op 18-08-1875 overleden.

Vanaf rond 1872 woont ook in het huis Wilbert Cornelissen, geboren te Asten op 15-08-1823 als zoon van Francis Cornelisse en Johanna Vlemmix. Hij is als wever op 30-07-1847 te Asten getrouwd met Anna Maria Smits, geboren te Asten op 08-02-1826 als dochter van Arnoldus Smits en Maria Rooijmans (zie Voormalig huis G562). Anna Maria Smits is op 07-02-1873 te Asten overleden en Wilbert Cornelissen is op 07-10-1878 te Asten overleden. Hun zoon Martinus Cornelissen, geboren te Asten op 22-09-1850 is als wever te Asten op 01-05-1876 getrouwd met Hendrika Sleegers, geboren te Asten op 28-08-1849 als dochter van Willem Slegers en Catharina Smits (zie Wolfsberg 29). Zij verhuizen aan het eind van de periode via Veghel naar het dorp (zie Voormalig huis G1442).

Tenslotte woont vanaf 1872 in het huis Johanna van Bussel, geboren te Asten op 24-06-1823 als dochter van Petrus van Bussel en Hendrina Haasen. Zij is te Someren sinds 10-06-1872 weduwe van Petrus Johannes Hoebergen, geboren te Nederweert op 06-04-1826 als zoon van Francis Hoebergen en Geertrudis van Hulsen, met wie zij op 27-04-1855 te Asten getrouwd was. Aan het eind van de periode verhuist zij naar het naastgelegen huis D5 (zie Voormalig huis E1511).

Rond 1880 zijn beide huizen samengevoegd tot kadasternummer E1723 en vanaf 1884 woont ook eigenaar Marcellus Adriaans, geboren te Asten op 01-12-1819 als zoon van Godefridus Adriaans en Anna Maria van der Weerden (zie Oostappensedijk 60), in het huis. Hij is als arbeider op 13-04-1861 te Asten getrouwd met Maria van Oosterhout, geboren te Asten op 21-06-1821 als dochter van Francis van Oosterhout en Petronella van de Kerkhof.

Maria Elisabeth Manders is op 25-03-1887 te Asten overleden en Wilhelmus van de Ven verhuist naar D7. Marcellus Adriaans en Maria van Oosterhout wonen ook in de periode 1890-1900 in het huis met dan huizingnummer D6:

Marcellus Adriaans is op 21-07-1892 te Asten overleden en in de krant de Zuid-Willemsvaart van
23-12-1898 de verkoop van roerende goederen en in diezelfde krant van 06-01-1900 de verkoop van het huis door Maria van Oosterhout als weduwe van Marcelis Adriaans:

De koper van het huis is Johannes Welten, geboren te Asten op 14-06-1866 als zoon van Antonie Welten en Catharina van den Berg. Hij is op 13-05-1893 te Deurne getrouwd met Henrica Joosten, geboren te Deurne op 25-03-1873 als dochter van Pieter Joosten en Anna Maria van Someren. Na haar overlijden te Asten op 07-08-1894 is Johannes Welten als dagloner op 11-01-1895 te Asten hertrouwd met Wilhelmina Cuijpers, geboren te Asten op 19-12-1865 als dochter van Leonardus Cuijpers en Johanna Verdonschot. Ook over de periodes 1900-1910, 1910-1920 en 1920-1930 wonen zij in het huis met achtereenvolgens huizingnummer D6, D3 en D35, ook bekend staand als Polderweg 10:

Ook in de periode 1930-1938 wonen Johannes Welten en Wilhelmina Cuijpers in het huis op de Polderweg 15:

In 1939 komt zoon Benedictus Johannes Paulus Welten, geboren te Asten op 06-01-1907, in het huis wonen. Hij is op 13-06-1936 te Deurne getrouwd met Petronella Maria Manders, geboren te Griendsveen op 10-09-1903 als dochter van Martinus Manders en Anna Maria van Moorsel. Zij wonen dan in het bevolkingsregister van Asten over de periode 1930-1938 in het huis aan de Polderweg 10:

In de krant de Zuid-Willemsvaart van 06-05-1939 de geboorte van dochter Wilhelmina:

In het Peelbelang van 06-01-1945 de aankondiging van het gouden huwelijksfeest van Johannes Welten en Wilhelmina Kuijpers, rechts in het Peelbelang van 20-01-1945 het verslag van de feestviering en geheel onder de dankbetuiging in het Peelbelang van 27-01-1945:

Johannes Welten is op 07-06-1946 te Asten overleden en Wilhelmina Cuijpers is op 03-02-1949 te Asten overleden. Hieronder de bidprentjes van de eerste echtgenote Henrica Joosten, Johannes Welten en zijn tweede echtgenote Wilhelmina Cuijpers:

Petronella Maria Manders is op 30-11-1988 te Asten overleden Benedictus Joannes Paulus (Jan) Welten is op 02-02-2001 te Helmond overleden. Hieronder de bidprentjes bij hun overlijden:

Het uit 1880 daterende huis bestaat nog steeds met als huidige adres Polderweg 30:

Overzicht bewoners

Polderweg 10

Polderweg (tijdelijk inwonend)