Wolfsbergsche Heide

Het buurtschap met de naam Wolfsbergsche Heide wordt volgens de kadasterkaart van 1832 aan de noordzijde begrensd door de Langhstreaet, aan de westzijde door de Wolfsbergsche Straat, aan de oostzijde door Voordeldonk en aan de zuidzijde door de kleine Aa op de grens met Heusden. Hieronder is het deel Wolfsberg links op de kadasterkaart van 1832 te zien en rechts op de topografische kaart van 1935:

Het wegenpatroon van de hoofdwegen op de Wolfsbergsche Heide is hetzelfde gebleven. In 1832 staan er 8 huizen in de Wolfsbergsche Heide en dat aantal neemt toe tot 13 huizen in 1935.

Gaan we terug in de tijd dan kunnen we uit de lijst van vergoedingen voor misoogsten voor de bewoners van 1739 de bewoning van die huizen in die tijd reconstrueren:

Asten Rechterlijk Archief 118 folio 170; 29-12-1739:
Specifique lijste ofte memorie geformeert door schepenen en secretaris van Asten volgens het opgeven van de ingesetenen van Asten van soodanige als de ingesetenen van Asten geleeden hebben vant verhagelen van koorn op de 13^e july en afwayen van de boekweyt op den 15^e augustus 1737 wanneer het koorn en boekweyt rijp was. Alsmede van de menigvuldige swaare regen die gevallen is in de voorschrevene jaare 1737, 1738 en 1739 waardoor de weylanden geheel onder water gestaan hebben en het gras en hoy daardoor veel bedorven en verdronken is geworden door hetwelke veel runtvee en schapen bedorven en gestorven sijn, alsoo deselve op leege en natte weyen haar voedsel hebben moeten haalen, welk verdronken gras en hoy dat bedorven was in de wintertijden hebben moeten eeten. Mitsgaaders vant bevriezen van de boekweyt in desen jaaren 1739, tusschen de 15^e en 16^e juny allent welke schaade de navolgende ingeseetenen hebben opgegeven en getaxeert onder presentie vant selve ten allen tijde, des gerequireert werdende, met solemneele eede sullen bevestigen soo en gelijk bij of agter ider sijn naam is uytgetrocken en hierna is volgende te Wolfsbergsche Heide:

* in het huizenquohier ingedeeld bij Heusden

Aldus dese lijste gemaakt en geformeert in voege als vooren volgens het opgeven der ingesetenen onder presentie van eede dat deselve de ongelucken en schaaden gehadt hebben, soo en gelijk agter ider sijnen naam staat aangeteekent en tot een som is getaxeert na ider sijn beste kennis. Wijders verklaaren wij ondergeteekende schepenen van Asten, op den eed ten aanvank van onser bediening gedaan dat de ingesetenen alhier wegens het verhagelen van koorn, afwayen en bevriesen van de boekweyt, sterven van een menigte beesten en schapen, verdrinken van hoy, gras, koorn en andere vrugten als int hooft deeser lijst, seer veelen groote schaade geleeden hebben en vooral in dese jaare, alsoo den ingesetenen alhier den grooten reegen die er is gevallen als anders op sijn best maar eene halve oogst gehadt hebben waardoor deselve buyten staat geraakt sijn om haar verschulde 's lants- en dorpslasten te konnen opbrengen en betaalen waardoor de ingesetenen dagelijks veele schaade en executiecosten moeten ondergaan. In teeken der waarheyt hebben wij deese ten prothocolle onderteekent binnen Asten, desen 28 december 1739.

Asten Rechterlijk Archief 121 folio 137; 22-08-1760:
Specificatque leyste ofte memorie geformeert door regenten van Asten. Na voorgaande publicatie op het aangeven der ingezetenen, wegens de schade hen overkomen terzake dat, op zaterdag 5 juli laatstleden door een extra swaar onweer, vergezelt met sware regen, stormwinden en swaare hagelslag waardoor de oogst te velde onder de nagenoemde uithoek of haartgang Wolfsberg ten dele neergeslagen is. Ook is aan de huizen, schuren, boom- en tuinvruchten veel schade toegebracht. De oogst is op enige plaatsen voor de helft en op andere plaatsen minder geruïneerd. Op onderstaande lijst, die naar onze beste wetenschap is geformeert, is achter ieders naam gesteld:

• het huis waarin hij woont
• het aantal lopense rogge dat door ieder was bezaaid.
• het aantal lopense der boekweit en zomervruchten.
• het bedrag der geleden schade, door de regenten is het minste of laagste bedrag getaxeert.

* in het huizenquohier ingedeeld bij Heusden

Het betreft de bovengenoemde vijf huizen en nog twee huizen die voor 1740 zijn afgebroken en een huis, waarvan de eigenaren geen land of vee hebben bezeten. Hieronder wordt startend vanaf de Langhstraet tegen de wijzers van de klok in de bewoningsgeschiedenis van de huizen kort samengevat.

Het meest richting Voordeldonk gelegen huis aan de Langhstraet (de huidige Bergweg) komt niet voor in de bovengenoemde lijst en is destijds in bezit van Johannes van de Cruys, maar is toentertijd al niet meer bewoond en kort daarna afgebroken.

Voor het daar westelijk van gelegen huis geldt hetzelfde. Het is van 1680 tot 1737 in bezit Wilhelmus Thijs Haasen, echter vanaf 1736 niet meer bewoond en in 1741 afgebroken.

In 1738 wordt voor Goort Hendrix Huijbers daarnaast een huisje gebouwd door de Armen van Asten en het wordt door hem bewoond van 1738 tot 1746. Daarna heeft Aart Jansen Smits van 1746 tot 1777 het huis in eigendom gehad en bewoond en diens zoon Willem Aart Smits van 1777 tot 1811. Het huisje is daarna weer eigendom van de Armen van Asten en wordt door nog onbekenden bewoond tot het in 1859 is afgebroken.

Een huis aan het begin van de Langhstraet is een verhuurd huis, waarvan Philips Frans Philipsen al sinds 1605 eigenaar is en zijn zoon Franciscus Philips Voermans neemt het in 1654 bij zijn overlijden over. Diens zoon Antonie Fransen Voermans erft het huis in 1681 en verkoopt het enkele jaren later aan Huybert Hendrickx. Na de dood van Huybert Hendrickx in 1718 krijgt schoonzoon Henrick Aert Wolfs het huis toegewezen en diens nazaten zijn tot 1736 eigenaar. Het huis wordt verkocht aan Andreas Dircks van Heugten en hij verkoopt het in 1742 aan Francis Jan Plenders. Hij is behalve eigenaar ook bewoner van het huis en zijn zoon Francis Francis Plenders neemt het in 1762 over en na diens overlijden in 1776 zijn de kinderen eigenaar. In het begin van de 19^e eeuw komt het bij een erfdeling in handen van de kinderen van schoonzoon Antonie Muyen, die het in 1840 verkopen aan Arnoldus de Leeuw. In 1868 wordt het doorverkocht aan Johannes Gerits van Bussel, de vader van zwerver 'Moentjes Graard', die er tot 1897 heeft gewoond. Daarna wordt het huis enige jaren verhuurd en in 1908 verkocht aan de familie Bukkems, die er tot 1972 heeft gewoond.

Het huis, gelegen op de zuidelijke hoek van de Wolfsbergsche straat en de Langhstraet, is sinds 1678 in eigendom van Geerit Aerts en gaat bij diens overlijden in 1715 over naar zijn schoonzoon Jacob Joosten van Heugten. Na zijn overlijden en dat van zijn weduwe in 1756 valt het huis ten deel aan schoonzoon Antonie Jaspers Bouwmans, wiens familie er tot 1779 woont. Daarna wordt het verkocht aan Willem Jan Daendel Ceelen en zijn zoon Johannes Willem Ceelen en kleinzoon Theodorus Ceelen hebben er tot 1903 gewoond. Toen is het huis verkocht aan Johannes Vrenken en na diens overlijden in 1913 doorverkocht aan de familie van den Eerenbeemt. Zij hebben er tot de afbraak rond 1968 gewoond.

Het naastgelegen huis aan de oostzijde van Wolfsbergsche Straet betreft een nieuw huis, gebouwd rond 1720 in bezit van Thomas Hoefnagels en na diens overlijden in 1731 gaat het over naar zijn zoon Hendrick Thomas Hoefnagels. Het wordt bewoond door zijn zwager Cornelis Lambers en na de dood van alle betrokkenen. komt het in handen van diens zoon Lambert Cornelis. Hij woont er van 1760 tot 1798 en daarna komt zijn schoonzoon Arnoldus Hendriks van de Goor in het huis wonen. Neef Johannes Hendrik Goris is dan de nieuwe eigenaar en bewoner en in 1848 erft zijn schoonzoon Johannes van der Loo het huis. In 1897 vindt er herbouw plaats en wordt een deel verhuurd, terwijl het grote huis in eigendom komt van schoonzoon Mathijs Joosten. Na diens overlijden in 1932 is zijn schoonzoon Andries Seijkens de nieuwe eigenaar en tot 1938 de bewoner.

Verder zuidwaarts ligt de oudste kasteelboerderij enigszins van de Wolfsbergsche Straat gelegen, die met de namen Schildmeer, Hulterman, Groenewoud of Wolfsberg werd aangeduid. In documenten uit de 15^e eeuw komt het toponiem Schildmeer al voor:

Asten Rechterlijk Archief folio 11 verso 10-04-1464:
Maes Henricszoonvan Lammen heeft opgedragen aan Hendrick den Boes en Dirc Dirc Hadewigenzoon een huis en schuur en hofstad en erfenis daarbij,geheten, den Schildmeercamp, ene zijde Dirc Colen, andere zijde Dirc Hadewigenzoon, ene einde erf van de verkoper, voorheen van wijlen Jan Maes, andere einde de straat.

In documenten van latere datum zien we ook de combinatie van Schildmeer en Hulterman:

Asten Rechterlijk Archief 67 folio 21; 05-06-1609:
Jasper Thielmans verkoopt aan Claudius Ideleth land in de Schiltmeer den Helterman met alle erffenisse daarbij gelegen, ene zijde en einde de gemeente, andere zijde Marie Aerts dochter van Ayen, andere einde de Heer van Asten. Belast met 1 mud rogge per jaar aan de Heilige; 126 gulden 13 stuiver aan Meester Henrick van Broeckhoven.

Asten Rechterlijk Archief 76 fol. 29 16-09-1644
Agnes van Merode, Vrouwe van Asten, verkoopt aan Anthonis Hanrick Canters, oud president een cijns van ƒ 900,- à 5%. Onderpand een cijnshoeve in de Wolsberch genaempt de hoeve in de Schiltmeer in teulland groot 36 lopense, te weten den Holterman, de Reyen met voorts huysinghen, bemden en alle andere landerijen, weyden en alle andere appendentien en dependentien vandien. Mitsgaders vuyt haer chijnsboeck als wesende insgelijcx chijnsgoet daervuyt de chijnsen binnen Asten worden geheven, genoch bekent wesende.
Naschrift: In de ƒ 900,- is gesmolten een obligatie van ƒ 300,- ten laste van wijlen Bernard van Merode, Heer van Asten ten bate van Anthonis Canters de dato 01-10-1618.
Marge: Michiel Jacops en Meester Antony Canters, mede voor de erfgenamen van Anthonis Canters zijn door Everard van Doerne, Heer van Asten, voldaan van de voorschreven rente op 08-10-1659.

Deze hoeve wordt sinds 1608 bewoond door Philips Frans Philipsen en na zijn dood in 1630 hebben waarschijnlijk zijn vrouw Peerken Teunis Loomans en kinderen nog enige tijd de hoeve gepacht. In 1650 staat Cornelis Egidius Tielen als pachter te boek en van 1670 tot 1689 Anthonis Martens. Daarna wordt Francis Goorts van Bussel van 1689-1733 de pachter en zijn schoonzoon Mathijs Janssen Slaats neemt het daarna over. Voor een periode van 150 jaar zijn nazaten en aangetrouwden bewoners; Petrus Mathijs Slaats van 1747 tot 1797, Mathijs Peter Slaats van 1797 tot 1821, Johannes Mathijs Slaats van 1821 tot 1831, zijn broer Arnoldus Mathijs Slaats van 1831-1864 en tenslotte zijn dan nog ongehuwde dochters Wilhelmina, Hendrica en Francisca Slaats van 1864 tot 1874. Henricus Zelten is van 1874 tot 1894 de nieuwe pachter van de boerderij en daarna Arnoldus Strijbosch van 1894 tot 1903 en zijn kinderen Peter, Geertruida en Johanna Maria tot 1925. Vanaf die datum heeft Dorus van Laarhoven tot na de Tweede Wereldoorlog de kasteelboerderij 'de Hulterman' bewoond.

In het meest zuidelijke puntje op de grens met Heusden ligt een boerderij in bezit van de Heeren en Vrouwe van Asten. Hij wordt vanaf het begin rond 1690 gepacht door Godefridus Aert Verdonck en na diens dood in 1710 door zijn stiefzoon Johannes Peeters. Die verhuist in 1715 en de nieuwe pachter is Gerit Faes Kerckels, waarna bijna 200 jaar nazaten van hem de hoeve met de naam "de Polder" hebben gepacht. De naam 'Polder' kan volgens J. de Vries in het etymologisch woordenboek afgeleid zijn van een slaapplaats in een stal waar knechten overnachten. Vanaf 1748 tot 1783 zijn zoon Joost Gerit Kerkers; van 1783 tot 1815 zijn kleinzoon Gerardus Joost Kerkers; van 1815-1831 zijn achterkleinzoon Henricus Gerard Kerkers. Zijn dochter Maria Kerkers trouwt met haar achterneef Adriaan Jan Kerkers en zijn van 1831-1856 pachter. Daarna volgt zoon Gerard Kerkers van 1856 tot 1873 en tenslotte diens dochter Petronella Kerkers, getrouwd met Bonaventura Slaats tot 1902. Daarna wordt de boerderij verkocht aan Johannes Frenken, die er een jaar gewoond heeft en vervolgens verhuurd aan Joost van de Ven. Joost van de Ven is in 1912 nog eigenaar geworden en zijn vrouw en kinderen hebben er nog tot na de Tweede Wereldoorlog gewoond.

In de Polder hebben ook nog vier arbeidershuisjes gestaan, door de gemeente Asten gebouwd rond 1860 en afgebroken rond 1910. Deze huisjes werden bewoond door wevers, dagloners, ongehuwden of weduwen / weduwnaars of fabrieksarbeiders.

Van alle genoemde huizen is heden ten dage niets meer terug te vinden en in de Wolfsbergsche Heide aan de huidige Polderweg staat nu nog een huis gebouwd rond 1900 en een boerderij gebouwd in 1927.

Voormalig huis E1016

Dit betreft een uit rond 1800 daterend huis bewoond door Anna Willem Slaets, geboren te Asten op 07-02-1770 als dochter van Wilhelmus Jansse Slaets en Maria Peter Roymans. Zij is op 27-01-1799 te Asten getrouwd met IJsboldus Hendrick Eijsbouts, geboren te Asten op 25-03-1758 als zoon van Henricus Eijsbouts en Anna Janse van de Goor. Na zijn overlijden te Asten op 04-02-1809 is Anna Willem Slaets op 28-01-1810 te Asten hertrouwd met Wilhelmus Joannes van den Boomen, geboren te Asten op 17-04-1777 als zoon van Johannes van den Boomen en Johanna Huyberts (zie Bergdijk 36):

De gezinnen van Anna Willem Slaets met IJsboldus Hendrick Eijsbouts en Wilhelmus Joannes van den Boomen:

* kinderen uit het tweede huwelijk

Zij woonden voor die tijd in een nabijgelegen huis (zie Voormalig huis E1056) en voor haar tweede huwelijk moet Anna Wilhelmi Slaets een staat en inventaris opmaken:

Asten Rechterlijk Archief 132a; 12-01-1810:
Pieter Eysbouds en Pieter Willem Slaats bevestigen het voogdijschap over de onmondige kinderen van wijlen Eysbout Eysbouds en Anna Willem Slaats met name Jennemaria, Hendrina en Annamaria. Anna Willem Slaats gaat een tweede huwelijk aan.

Staat en inventaris opgemaakt door Anna Willem Slaats getrouwd geweest met Eysbout Hendrick Eysbouds ten behoeve van haar drie kinderen met name Anna Maria, Jennemaria en Hendrina. Anna hertrouwd.
Vaste goederen: huis en erf de Wolfsberg oud nummer 262, nieuw nummer 269; land Lienderakker 26 roede; land in de Loverbosch 1 lopense; land in de Loverbosch 31 roede; groes den Baltus 1 lopense 32 roede; land den Dungen 1 lopense 21 roede; land in de Campen en groes 't Busveltje 6 lopense 41 roede; land de Camp 48 roede; land Nieuwe Camp 1 lopense 28 roede; land 't Broekske 1 lopense 14 roede; land het Venneke 35 roede; land de Heilige Geest 22 roede; land Langenakker 2 lopense 13 roede; groes de Lindert 1 lopense 5 roede; groes de Weerte 2 lopense 30 roede; groes Hooyvelt 2 lopense 37 roede; land / groes in 't Aangelag 4 lopense 7 roede.
Roerende goederen: een paard, drie melkkoeien, een hoogkar, een slagkar, vrij veel huisraad en ander gerei, 20.000 turven, 20 manden wortelen, 7 vat boekweit, 4 vat rogge.
Schulden: ƒ 550,-.

Willem Jansen van den Boomen gaat trouwen met Anna Willem Slaats, weduwe Eysboud Hendrick Eysbouds. Zij maken huwelijksvoorwaarden.
Alle goederen worden bij elkaar gevoegd. De eventuele kinderen uit dit huwelijk zullen gelijk behandeld en opgevoed worden als de voorkinderen. Mocht Willem Jansen van den Boomen eerder overlijden, zonder kinderen, na te laten, dan gaan, met uitsluiting van alle andere, zijn goederen over naar Anna Willem Slaats. Mocht Anna Willem Slaats eerder overlijden, zonder kinderen uit dit huwelijk na te laten, dan zal Willem Jansen van den Boomen als langstlevende in de boedel blijven zitten en het vruchtgebruik der goederen hebben, alsmede met de voorkinderen der comparanten voor een kindsdeel erven en delen. Mochten uit dit huwelijk kinderen worden geboren dan zullen, na overlijden van de ouders de voorkinderen en nakinderen volgens de bestaande wetten erven en delen.

Anna Willem Slaets is op 30-07-1813 te Asten overleden en bij het kadaster van Asten over de periode 1811-1832 staat het huis op naam van Willem van den Boomen:

Kadaster 1811-1832; E1016:
Huis, schuur en erf, groot 05 roede 60 el, Wolfsberg, klassen 8.
Eigenaar: Willem van den Boomen.

Wilhelmus Joannes van den Boomen is op 25-07-1842 te Asten overleden. In het bevolkingsregister van Asten over de periode 1859-1879 komen we zoon IJsboldus van den Boomen, geboren te Asten op 03-11-1810, tegen. Hij is als akkerbouwer op 24-01-1839 te Asten getrouwd met Wilhelmina Ceelen, geboren op 07-02-1806 te Asten als dochter van Wilhelmus Johannes Ceelen en Wilhelmina van Tilburg (zie Voormalig huis C1318). Met hun gezin wonen zij in het huis met huizingnummer D44 en vanaf 1869 nummer D64:

In 1878 is een deel van het huis afgebroken en krijgt het nieuw kadasternummer E1636. Wilhelmina Ceelen is op 06-01-1880 te Asten overleden en IJsboldus van den Boomen woont met zijn kinderen ook over de periode 1879-1890 en in de periode 1890-1900 in het huis met achtereenvolgens huizingnummer D65 en D67:

Wilhelmina van den Boomen is geboren te Asten op 04-07-1843 als dochter van IJsboldus van den Boomen en Wilhelmina Ceelen. Zij is op 30-05-1883 te Asten getrouwd met Christiaan Wilbers, geboren te Bakel op 17-07-1840 als zoon van Johannis Wilbers en Helena van de Kerkhof en weduwnaar van Margaretha Gijsberdina Koolen. In de krant de Zuid-Willemsvaart van 12-10-1884 verkoopt Christiaan Wilbers vee en huismeubelen:

Na het overlijden van Wilhelmina van den Boomen te Asten op 02-09-1886 is Christiaan Wilbers als landbouwer op 16-09-1887 te Asten hertrouwd met Hendrika van Helmond, geboren op 17-09-1846 te Asten als dochter van Wilhelmus van Helmond en Wilhelmina Adriaans (zie Voormalig huis F1040).

Het huis is in 1888 verkocht aan Christiaan Wilbers en IJsboldus van den Boomen is op 16-02-1895 te Asten overleden. Ook in de periode 1900-1910 woont Christiaan Wilbers met zijn gezin in het huis met dan huizingnummer D80:

In 1902 komt zijn broer Lambertus Wilbers, geboren te Bakel op 23-09-1859 als zoon van Johannis Wilbers en Helena van de Kerkhof, op ziekenbezoek. Op de terugweg naar zijn woonplaats Gemert gebeurt een vreselijk ongeluk als het paard op hol slaat, aldus De Noord Brabanter van 05-03-1902. Hij heeft het overleefd en overlijdt te Gemert op 05-07-1908.

Christiaan Wilbers is op 08-02-1909 te Asten overleden en Hendrika van Helmond verkoopt in de krant de Zuid-Willemsvaart van 09-11-1912 vee en goederen:

Hendrika van Helmond woont ook in de periode 1910-1920 in het huis met huizingnummer D73:

Hendrika van Helmond verhuist rond 1918 met haar zoon Willem Wilbers naar D50 (zie Voormalig huis G1985). Het huis wordt verkocht aan Jacobus Thielen, geboren te Asten op 05-05-1857 als zoon van Johannes Thielen en Jacoba van Heugten. Hij is op 11-02-1887 getrouwd met Elisabeth Verberne, geboren op 24-05-1863 te Asten als dochter van Joseph Verberne en Johanna Swinkels. Zij hebben dan hun zilveren bruiloft achter de rug, zoals gemeld in de krant de Zuid-Willemsvaart van 31-01-1912:

In het huis komt wonen zoon Johannes Thielen, geboren te Asten op 25-04-1888 als zoon van Jacobus Thielen en Elisabeth Verberne. Hij is als landbouwer op 18-02-1916 te Asten getrouwd met Wilhelmina van Hoof, geboren op 14-02-1892 te Vlierden als dochter van Johannes van Hoof en Anna Catharina Joosten. In het bevolkingsregister van Asten over de periode 1920-1930 wonen zij in het huis met huizingnummer D67:

Rond 1922 verhuizen zij naar Voorste Heusden 2 en wordt het huis verkocht aan zijn broer Josephus Thielen, geboren te Asten op 21-08-1890. Hij is op 17-02-1922 te Asten getrouwd met Maria Stevens, geboren te Asten op 27-10-1894 als dochter van Johannes Stevens en Maria Helena van Moorsel. In het bevolkingsregister van Asten over de periode 1920-1930 komen zij vanuit C2 en D97 in het huis met huizingnummer D67 wonen, ook bekend staand als Wolfsberg 49:

Ook in de periode 1930-1938 wonen Josephus Thielen en Maria Stevens in het huis en woont vader Jacobus Thielen bij hen in op Wolfsberg 49:

Jacobus Thielen is op 01-09-1938 te Asten overleden en Maria Stevens is op 15-11-1947 te Asten overleden. Josephus Thielen is rond 1950 hertrouwd met Johanna Maria Aarts, geboren te Deurne op 01-02-1902 als dochter van Cornelis Aarts en Gerardina Aarts. Josephus Thielen is op 26-07-1954 te Asten overleden. Hieronder de bidprentjes bij hun overlijden:

Het huis heeft in de Tweede Wereldoorlog nog schade opgelopen en is daarna herbouwd onder kadasternummer E2131. Na het overlijden van Josephus Thielen is het huis in bezit gekomen van Johanna Maria Aarts.

Het huis moet ongeveer hebben gelegen bij het huidige Wolfsberg 71, waar een nieuw gebouwd huis staat.

Overzicht bewoners

Kadasternummer E1016

Wolfsberg 49