Achter het gemeentehuis door

Het plein was rond 1830 een driehoekig plein met de naam “Grote Speelheuvel”. Midden op het plein lag een waterplas, De Meer genoemd, die diende als wasplaats en drinkplaats voor het vee. In 1935 werd de Meer gedempt om plaats te maken voor het nieuwe gemeentehuis. Het plein werd o.a. gebruikt voor het houden van jaarmarkten.

De Keizerstraat is een zeer oude straat al vernoemd in 1380. In 1570 werd de Keizerstraat aangeduid als een heerbaan en was destijds langer dan nu. De weg liep door in de richting van Asten naar het oude Duitse Keizerrijk.

De Boerenkamplaan is vernoemd naar oud burgemeester Boerenkamp. De Schans is een omwalde plek waar men zich kon verschansen. De Schans werd gebruikt door boeren om hun vee en andere haven in veiligheid te stellen tegen legers en rondtrekkende gedroste soldaten. Deze plek lag hoog en op zeer zanderige grond. Was later ook een ideale plek om te bivakkeren. In 1600 beboette Stadhouder Jan van Kessel nog twee inwoners die probeerden zand van de wal te graven. Op de hoek van de Boerenkamplaan en de Schans werd in 1894 het boterfabriekje De Kievit gebouwd, het werkte met een handkrachtcentrifuge. In 1901 waren er in Someren negen van dit soort fabriekjes in bedrijf. In 1910 werden ze vervangen door Stoomzuivelfabriek de Zomerbloem.

Op de hoek van de Steegstraat en de Boerenkamplaan stond in de 19e eeuw een schooltje. In 1810 begon Meester Willem Engelen aan huis deze school. De school heeft dienst gedaan tot 1878, daarna werd een nieuwe school gebouwd in het centrum van SomerenEind. Het schoolgebouw is verbouwd als woonhuis en staat er nog steeds. Steegstraat. Waarschijnlijk is in het verleden een schrijffout gemaakt. In de archieven is deze weg bekend als Streestraat. Stree = streep. Het gebied links wordt genoemd Kievits Akker, daar is ook de Kievitstraat van afgeleid. Kievit is dikwijls een aanduiding voor venig, grasachtig gebied en vochtige weiden.

De Steegstraat liep door tot de Zuid Willemsvaart. Omdat vele boeren grond hadden aan de overzijde van het kanaal, was er tussen sluis 11 en sluis 12 in 1826, een pontveer aangelegd dat tot de vijftiger jaren in gebruik is geweest. In de Broekstraat is duidelijk het lage Aa dal te zien en ook de stijlranden die door de Aa zijn uitgesleten. Het Aa dal was alleen in de zomer bereikbaar; er groeide voornamelijk gras. Broekstraat. Deze straat was een zeer lange straat en liep bijna parallel met de rivier de Aa, maar wel op ‘droge’ afstand. Broek zijn de moerassige oevers van een riviertje in dit geval de Aa. Er was een rijke onkruidvegetatie en in de herfst, winter en voorjaar stond het vaak onder water.

In 1956 werd, uniek voor Nederland, de eerste Coöperatieve Beregening “ De Somerense Akkers “ opgericht om de hoog gelegen akkers in dit gebied te kunnen beregenen. Er zijn toen een viertal pomphuisjes gebouwd, een ervan is nog overgebleven en staat rechts langs de Potackerweg.

Breestraat. Het aftreden van gelijke afstanden langs een weg waaruit repels worden ontgonnen is een breedtemeting. In verband hiermee heetten dergelijke akkers vaak “ de Bree “. De Breestraat herinnert aan deze akkernaam. Aan de Breestraat werd in 1899 door Frans Vosters een molen gebouwd voor molenaar Theodorus Verbeek. Het was een achtkantige beltmolen afkomstig uit de Zaanstreek. In 1946 is de molen afgebroken. Rechts langs de Lavallestraat. Lavalle is een verbastering van Novalia en dat komt af van nova dat nieuw betekent. Vroeger kende men novale tienden, een vruchtentiende ( belasting) uit nieuw ontgonnen boerderijen. Een lokale wijn is genoemd naar Lavalle.

Lambertuskapel. De Kapel werd in 1995 gebouwd door de gildebroeders van het Lambertusgilde b.g.v. het 100 jarig bestaan. De toegangsdeuren zijn afkomstig van het oude raadhuis van Someren en de glas-in-lood ramen van het voormalige klooster in Someren-Eind. Ze beelden het zonnelied van St.Franciscus uit, met broeder ZON, zuster MAAN en de sterren, broeder WIND, zuster WATER, broeder VUUR, moeder AARDE en tenslotte broeder DOOD. De bronzen vendelier werd vervaardigd door Jean en Marianne Bremers, het beeld werd in 1998 geplaatst.

De inmiddels gesloopte brug droeg de naam Half Twaalf. Deze brug werd tegelijk met het graven van het kanaal in 1826 aangelegd, lang voordat de bruggen bij sluis 12 en 13 werden geplaatst. De brug was van belang voor het verkeer naar Meijel. In 1910 werd de brug bij sluis 12 aangelegd en pas in 1932 de brug bij sluis 13. Aan de overkant van het kanaal tussen half Twaalf en sluis Twaalf ligt een erg nat gebied dat “ het Ven “ werd genoemd, de officiële naam is nu Starkriet. Hier werd jaren griendhout gesneden voor de Hollandse Waterwerken en wissen voor het maken van manden en korven. We passeren het viaduct De Wielput, aangelegd in 2008. Dit is de nieuwe verbinding tussen Someren-Eind en AstenHeusden. De Wielput was een moeras of broek tussen Someren en Asten. Dit gebied werd gezamenlijk door Someren en Asten gebruikt, zodat een echte grens niet voorkwam, waardoor er de nodige grensgeschillen waren tussen de beide gemeenten. De naam Wielput komt al voor in 1382 in het Rechterlijk Archief van Someren. Wiel, weel en waal zijn gebruikelijke benamingen voor kolken, waterplassen gevormd bij dijkdoorbraken. Logement. Vlak bij Sluis Twaalf ligt nog het in 1910 gebouwde Logement Bart Janssen, ook was er een winkel, café en een paardenstal in gevestigd. Hoofdzakelijk werd logies gegeven aan scheepsjagers, de z.g. teugelers die schepen met paarden door het kanaal trokken.

Links passeren we de Bennenbroekstraat en rechts het voormalige Rijkswerkkamp. De Bennenbroekstraat is vernoemd naar Jan Bennenbroek (1861 – 1918). Hij was eind 19e eeuw een grootheid op het gebied van ontginnen van heideen moerasgronden. maken voor landbouw. Hij was medeoprichter van het gilde Sint Lambertus. In de Sluisstraat was het Rijkswerkkamp, in de jaren 30 van de vorige eeuw opgezet als huisvesting voor arbeiders die werkten aan de ontginning van de Peel om zo toch inkomen te hebben. Na de oorlog is het nog korte tijd in gebruik geweest. In 1956 na de Hongaarse opstand verbleven er een aantal jaren Hongaarse vluchtelingen. Later verbleven er Spaanse gastarbeiders. In die tijd kreeg het kamp de naam El Elefante. Inmiddels is het kamp afgebroken en is het een klein industrieterreintje.

Links langs de Sluisstraat staat het huis Finess voorheen van de familie van de Heijden. Hier was in de oorlog de zoon van schrijver Herman de Man ondergedoken waardoor hij de oorlog heeft overleefd. De rest van de Joodse familie is in een concentratiekamp vergast.

Herdzand. Rechts van de Alexanderlaan ligt het Herdzand, een toponiem voor het gebied waar men fijn zand kon vinden om in den herd te strooien.

Op de hoek Nieuwendijk / Alexanderlaan staat een beeld van een Peelkruiwagen met turf geschonken door de Gemeenschapslijst Someren-Eind. De kruiwagen met de turf verwijst naar het verleden van deze streek, de tijd van de Peelwerkers. De Nieuwendijk en de Scheidingsweg zijn typische wegen die aangelegd zijn om dit gebied te ontginnen en te ontsluiten.

HORECA

We passeren aan de linker hand de door Architect J. Strik in 1958 gebouwde nieuwe kerk, die verving de oude Lambertuskerk. Deze kerk werd in 1878 gebouwd en heeft 80 jaar dienst gedaan. Rechts passeren we de pastorie, gebouwd door Pastoor Arts in 1932 en het Antoniusklooster uit 1934. Het klooster werd jaren bewoond door de zusters uit Oirschot maar is nu omgebouwd tot verzorgingstehuis.

Langs de eerste door de gemeente in 1921 gebouwde huurhuizen de z.g. Lambertuswoningen. Ook wel dokterswoningen genoemd.

Leemskuilen en Steenoven. Op deze plaats kwam veel leem voor, dat werd gebruikt voor het maken van stenen. Vandaar de toponiemen Leemskuilen en Steenoven. Op de hoek van de Boerenkamplaan en de Steenoven staat nog het woonhuis van de bedrijfsleider van de voormalige Haspelfabriek van Carp uit 1905. De fabriek is tot 1940 in bedrijf geweest. De fabriek, toen in gebruik door 1001 Plastics, brandde in 1962 tot de grond toe af en is nooit meer opgebouwd. Dit gebied wordt nog Den Haspel genoemd, ook is er de Haspelstraat.

De Vlasstraat. Een typische fout in het verleden gemaakt, Vlasstraat heeft niets met vlas te maken. De straat zou de Vlaa(e)sstraat moeten heten, naar het Vlaas, dit is een heideven dat in deze buurt heeft gelegen.

Zandstraat. Hiervoor was de naam de Vla(e)sstraat, de weg naar de Vlaas (heideven). In de omgeving was het zanderig en droog, Toen het heideven droog werd gelegd werd de naam veranderd in Zandstraat. Ook hier een groot hoogte verschil met de “natte” Vlaas en de droge Zandstraat en de Schans. Aan het einde van de Vlasstraat begint de Kleine Aa die uiteindelijk bij sluis 10 uitkomt in de Aa. We passeren de langgevel boerderij Zandstraat 44 de Roncallie Hoeve uit 1851. De Roncalli hoeve is genoemd naar Johannes de XXIII die van 1958 tot 1963 een populaire paus was. Iets verder een gebied dat de Appelhut wordt genoemd, hier komen twee oude wegen, de Hogeweg en de Lageweg in een spitse punt bij elkaar links van de de Zandstraat. In de Appelhut spookte het vroeger.

Schoot. In dit gebied lag (Einder )Schoot. Someren werd in 1678 administratief opgesplitst in twee delen, Slieven en Schoot met ieder hun eigen Borgemeester. Schoot had ook een eigen kapel met 3 altaren, de kapel van Opstal genoemd. De kapel is in de 2e helft van de 18e eeuw gesloopt. Boerenkamplaan, hiervoor de Einderstraat vernoemd naar Einder(schoot) en daarvoor Capellestraat. Rond 1550 stond op de kruising Zandstraat, Keizerstraat en Einderstraat een kapel, vandaar de Capellestraat.

De Victor. De stenen beltmolen werd in 1853 gebouwd in opdracht van mulder Theodorus Rooijmans maar moest weldra na een brand herbouwd worden. In 1955 kocht de gemeente de molen en liet hem restaureren en dat gebeurde in 1971 nogmaals. De molen wordt nog regelmatig bemalen. De Zomerbloem. Op de kruising Loovebaan Kerkstraat staat nog de directeurswoning en een gedeelte van stoomzuivelfabriek de Zomerbloem gebouwd in 1910 en ontworpen door architect L. de Vries uit Helmond. De fabriek is nu warenhuis Sonnemans. Met de bouw van de Lambertuskerk werd begonnen in 1925 en in 1926 werd de kerk opgeleverd. De kerk werd ontworpen door archtect Caspar Fransen en gebouwd door aannemer Krekelberg uit Maasbracht. Het was voor die tijd een moderne kerk die afweek van de vele neogotische kerken die toen gebouwd waren.

Laan ten Roode is vernoemd naar de hoeve ten Roode die gelegen was aan de oostzijde van de Kleine Aa op de Hoof. Hoeve ten Rode was een van de belangrijkste bezittingen van de Abdij van Postel in Someren.