Kapellekes en volksgeloof in Brabant

• Spreker: Paul Spapens
• Datum: woensdag 14 mei 2025
• Locatie: Filmzaal Museum Klok & Peel
• Adres: Ostaderstraat 23, Asten
• Aanvang: 20:00 uur
• Toegang: iedereen is welkom
• Kosten: € 5 per persoon, voor leden, sponsors en vrienden van De Vonder gratis

De lezing gaat over het Brabantse volksgeloof. Niet alleen in het verleden, maar nadrukkelijk ook in het heden. Paul Spapens laat zien hoe de Brabanders zelf inkleuring gaven en geven aan het katholieke geloof en hoe dat mede vorm gaf aan hun identiteit. Het verhaal gaat zeker ook over kapelletjes, maar net zo goed over humor waarin heel vaak op een milde manier het geloof het mikpunt was. ‘Met het katholieke geloof kon je lachen en mócht je lachen’, stelt Paul Spapens. Hij is dagbladjournalist en publicist en gespecialiseerd in Brabantse volkscultuur. Volksgeloof is daar een inspirerend voorbeeld van.

De lezing gaat onder meer over dagkapellen die in plaats komen van gesloten kerken. Een typisch Brabants fenomeen noemt Paul Spapens dat. De lezing laat zien hoe het volksgeloof tegenwoordig overeind blijft in een Brabantse wereld die sterk is geseculariseerd. Terwijl de kerken sluiten, wordt volksgeloof steeds belangrijker. Brabanders geven daar een eigen invulling aan. Bijzonder en soms bizar zijn de voorbeelden van hoe Brabanders uitdrukking geven aan hun geloof met zelfs landingsplaatsen voor engelen. En zo passeert er nog veel meer de revue in deze verrassende lezing over een onderwerp waarin veel Brabanders zich zullen herkennen.

Kleine excursie: museum SIEMEI, Veghel

• Datum: zaterdag 24 mei 2025
• Locatie: Parkeerplaats Diepsteeckel (vertrekpunt)
• Adres: Witvrouwenbergweg 18, Someren
• Aanvang: 09:00 uur
• Toegang: alleen leden
• Kosten: u ontvangt hierover nog bericht

Stichting Industrieel Erfgoed Meierij (SIEMEI)

De Stichting Industrieel Erfgoed Meierij (SIEMEI) is een museum in de plaats Veghel. Het museum werd in 2009 opgericht en is gevestigd op de het voormalige CHV-terrein aan de Noordkade in Veghel. Daar bruist het van de activiteiten. De oude veevoederfabriek biedt onderdak aan een breed scala van culturele instellingen, restaurants, winkels, een escaperoom en een bioscoop. Er is een Jumbo Foodmarkt XL en een proeffabriek. Inmiddels hebben ook theater de Blauwe kei en het likeur- en frisdrankenmuseum zich hier gevestigd. In het museum krijg je een rondleiding met een deskundige gids.

Lezing over Xanten

• Spreker: Paul Telders
• Datum: woensdag 18 juni 2025
• Locatie: Zaal Hotel Centraal
• Adres: Wilhelminaplein 3, Someren
• Aanvang: 20:00 uur
• Toegang: iedereen is welkom
• Kosten: € 5 per persoon, voor leden, sponsors en vrienden van De Vonder gratis

Paul Telders neemt zijn gehoor mee op een tijdreis in de Romeinse tijd en de vroege middeleeuwen.

Castra Vetera, Colonia Ulpia Trajana, Ad Sanctos en de St. Victor Dom en Stift zijn de plaatsen, waar van alles gebeurd is. In zijn verhaal schetst hij een beeld van die plaatsen en gebeurtenissen. o.a. de Bataafse opstand, de slag in het Teutoburger Woud en de dood van Victor en zijn gezellen. In het archeologisch Park is een gedeelte van de stad Colonia Ulpia Trajana blootgelegd. Stratenplan en woningfunderingen zijn zichtbaar. Bovendien zijn er diverse reconstructies te zien. Een complete reconstructie van een herberg met badhuis, een stadspoort, de stadsmuur met de havenpoort is weer gedeeltelijk opgetrokken, het amphitheater en de haventempel zijn deels gereconstrueerd. Het museum is gebouwd op de fundamenten van het Romeinse thermengebouw in dezelfde afmetingen.

Ook besteedt de inleider aandacht aan de St. Viktor Dom met zijn kerkschatten en het gebied, de stift, rond de Dom. Paul Telders was leraar klassieke talen aan het Willibrordgymnasium in Deurne. In die hoedanigheid is hij meerdere keren met leerlingen op excursie naar Xanten geweest.

Grote excursie: Xanten, Duitsland

• Spreker: Jacques van Ooijen en Tom Waals
• Datum: zaterdag 21 juni 2025
• Locatie: De Ruchte
• Adres: Laan ten Roode 71, Someren
• Aanvang: 08:00 uur
• Toegang: alleen leden
• Kosten: u ontvangt hierover nog bericht

Tussen de Nederlandse grens en het Ruhrgebied ligt het gebied Nederrijn met zijn vochtige graslanden, knotwilgen en glinsterende meren. Hiertussen bevindt zich de mooie stad Xanten met een indrukwekkende Dom en een idyllisch centrum met een bakstenen stadsmuur uit de 15e eeuw.

Net buiten het centrum bevindt zich het LVR-Archeologisch Park Xanten. De voormalige Romeinse stad Colonia Ulpia Traiana, welke sinds 2021 deel uitmaakt van het UNESCO-werelderfgoed Neder-Germaanse Limes.

Kerklatijn

• Spreker: Jack Swaanen
• Datum: dinsdag 23 september 2025
• Locatie: 't Kwartier
• Adres: Kerkstraat 10, 5721 GV Asten
• Aanvang: 20:00 uur
• Toegang: iedereen is welkom
• Kosten: € 5 per persoon, voor leden, sponsors en vrienden van De Vonder gratis

De lezing wordt gegeven door Jack Swaanen, emeritus-diaken van de Franciscusparochie Asten-Someren en interim-docent Latijn en Grieks in het voortgezet onderwijs. Jack deelt zijn kennis en ervaring met klassieke en kerkelijke talen om ons meer te vertellen over de betekenis en ontwikkeling van het Kerklatijn door de tijd heen.

In deze lezing vertelt Jack over de oorsprong van het Kerklatijn en hoe deze speciale vorm van Latijn ontstond en groeide vanaf de vroege christelijke tijd. Hij bespreekt de belangrijkste kenmerken van het Kerklatijn, zoals de woordkeuze en de aanpassingen in de zinsopbouw, die het geschikt maken voor gebruik in de kerk. Ook legt hij uit hoe andere talen, zoals Grieks en Hebreeuws, invloed hebben gehad op het Kerklatijn en hebben geholpen om het zijn unieke vorm te geven. Jack zal ook het “Pater Noster” (Onze Vader) als voorbeeld gebruiken om te laten zien hoe het Kerklatijn werkt. Dit gebed geeft een goed beeld van de structuur en betekenis van deze taal. Verder bespreekt hij de rol van het Kerklatijn in de muziek, waar het vaak voorkomt in kerkelijke gezangen en hymnen.

De winterfeesten van Sint Maarten

• Spreker: Ineke Strouken
• Datum: donderdag 23 oktober 2025
• Locatie: Zaal Hotel Centraal
• Adres: Wilhelminaplein 3, Someren
• Aanvang: 20:00 uur
• Toegang: iedereen is welkom

In deze lezing vertelt Ineke Strouken waar de tradities en rituelen in de winter vandaan komen.

Tot ver in de negentiende eeuw werd het jaar verdeeld in twee delen: de slechte en de goede tijd. De moeilijke tijd begon op Sint Maarten, 11 november en liep tot en met Carnaval. Daarna begonnen de voorbereidingen voor de goede tijd, die begon met Pasen. In de slechte tijd was het belangrijk om zuinig te zijn met voedsel, licht en brandstof, zodat er genoeg was voor de hele winter. Wij kunnen ons dat niet voorstellen, omdat wij het hele jaar door vers voedsel in de supermarkt kunnen kopen en wij hebben het ook niet meer koud. De christelijke feestdagen hielpen met overleven. Op feestdagen, zoals Driekoningen, mochten mensen langs de deur gaan om te bedelen en twee vastenperioden zorgden ervoor dat niet alles meteen werd opgegeten. Daarom zijn er zoveel feestdagen in de winter.

Over al die feestdagen is een religieus verhaal te vertellen, maar ook een cultureel verhaal.

• Waarom eten wij speculaas met Sinterklaas en zetten wij met Kerstmis een boom met ballen in huis?
• Waarom steken wij op oudejaarsavond vuurwerk af en nemen we op nieuwjaarsdag een duik in het koude water?
• Waarom verkleden we ons met Carnaval en sluiten we af met haring?

Dit alles heeft een betekenis.

Ineke Strouken was 32 jaar directeur van het Nederlands Centrum voor Volkscultuur, later Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland. Van 1998 tot en met 2011 was ze hoofdredacteur van het tijdschrift Traditie. Via boeken, artikelen en radio-uitzendingen vertelt ze over de (historische) achtergronden van tradities. Ze is bestuurslid van Brabants Heem.

Vergadering begroting en presentatie over archeologie

• Spreker: Bestuur, na de pauze werkgroep archeologie
• Datum: dinsdag 18 november 2025
• Locatie: Zaal Hotel Centraal
• Adres: Wilhelminaplein 3, Someren
• Aanvang: 20:00 uur
• Toegang: alleen leden
• Kosten: gratis

Archeologie

Zoals bekend is de archeologiewerkgroep vorig jaar weer opgestart en is er regelmatig overleg in het archeologiehuis aan de Molenstraat. Op de dinsdagmorgen zijn we ook weer open voor bezoekers. Degenen die ons gevonden hebben, verlaten verrast het archeologiehuis na een bezichtiging en rondleiding. Ze weten vaak helemaal niet dat Someren en Asten zo’n belangrijke archeologische plekken zijn. Misschien zijn ook niet al onze leden daarvan op de hoogte, vandaar deze presentatie van de werkgroep.

Asten en Deurne; Deurne en Asten

• Spreker: Sandu Niessen en Ludo Boeije
• Datum: woensdag 10 december 2025
• Locatie: Filmzaal Museum Klok & Peel
• Adres: Ostaderstraat 23, Asten
• Aanvang: 20:00 uur
• Toegang: iedereen is welkom
• Kosten: € 5 per persoon, voor leden, sponsors en vrienden van De Vonder gratis

Deurne en Asten liggen dicht bij elkaar en komen zodoende af en toe bij elkaar over de vloer. Wat zijn de historische relaties en de verschillen tussen Asten en Deurne in vroegere tijden? De lezing is gericht op de Peel, het bestuur en de grenzen. Ook naburige dorpen als Ommel, Vlierden en Liessel ontbreken zeer zeker niet. Zat de situatie van jurisdicties ook complexer in elkaar, zoals dat zich bijvoorbeeld voordoet bij de verdeling tussen Baarle-Nassau en Baarle-Hertog? Hielden de heren van Asten en Deurne contact met elkaar? De situatie van de Heren van Deurne die later uitstierven als heren van Asten zal in de lezing geduid worden, net als die van alle latere Protestantse Heren van Asten en Deurne.

Sandu Niessen komt uit Asten, is werkzaam als planoloog en is secretaris van de Heemkundekring De Vonder. Hij heeft eerder een lezing gegeven over de grenzen van Asten. Ludo Boeije ondersteunt hem.

Ludo Boeije (80) is lid van onze zusterorganisatie in Deurne en onderzoekt al meer dan 40 jaar de ontstaansgeschiedenis van vele dorpen in Peelland. Rond de grenzen in de Peel, dus ook tussen Asten, Vlierden en Deurne wist hij veel te verduidelijken. Hij was rond 2005 ook een van de trekkers van het project Historische Peellimieten 1716 op de grens tussen Brabant en Limburg. Hij maakt bij zijn onderzoeken veel gebruik van de bijzondere bronnen die de cijnsboeken in Peelland tussen 1380 en 1840 opleveren.

Verder heeft Peter Slegers de twee heren ondersteund vanuit zijn historisch onderzoek naar de heerlijkheid Asten.